12 największych i najpotężniejszych imperiów w historii

*Przegląd najlepszych według redakcji. O kryteriach wyboru. Ten materiał jest subiektywny i nie stanowi reklamy ani sprzedaży. Wymagają one przed zakupem fachowej porady.

Każda władza dąży do absolutyzmu. Przejawia się ona w próbach narzucania surowych praw, rozszerzania terytoriów. I dlatego historia ludzkości liczy tak wiele imperiów – rozległych państw o imponującym obszarze, często koloniach, a także silnym indywidualnym władcy.

Kluczową cechą każdego imperium jest jego międzynarodowe znaczenie. Od decyzji polityki zagranicznej lub wewnętrznej takiego państwa zależy życie sąsiednich krajów, jeśli nie całej planety. Na przykład Wielka Brytania, w swoich najlepszych czasach, rządziła ogromną liczbą terytoriów, więc każde działanie władcy miało poważny oddźwięk. Według tego kryterium, nawiasem mówiąc, zarówno Związek Radziecki, jak i Stany Zjednoczone Ameryki są często wymieniane jako imperia.

Nie uwzględnimy jednak tych dwóch państw w naszym rankingu. Skupiliśmy się na pozostałych głównych kryteriach – wielkości, znaczeniu terytorialnym, koloniach, polityce podbojów, a także formie rządów. Na podstawie tych parametrów opracowaliśmy ranking 12 największych i najpotężniejszych imperiów w historii.

Ranking największych i najpotężniejszych imperiów w historii

Nominacja	miejsce	Imperium	AREA
Ranking największych i najpotężniejszych imperiów w historii	12	Święte Cesarstwo Rzymskie (962-1806). . .)	1 MILION KW. KM
11	Cesarstwo Rzymskie (27 r. BC. . – 476 . . )	5 MILIONÓW KW. KM
10	Chaganat kirgiski (840-916 r. . . .)	8.1 MLN KV. KM
9	Imperium Brazylijskie (1822-1889). . . .)	8.3 MLN KV. KM
8	Portugalskie imperium kolonialne (1415 – 1999). . . ., )	10.4 MLN CV. KM
7	Kalifat Abbasydów (750-1543 n.e.). . . .)	11.1 MLN KV. KM
6	Francuskie Imperium Kolonialne (1534-1980 r.). . . .)	13 MILIONÓW KW. KM
5	Dynastia Qing (1644-1912). . . ., )	14,7 MLN KW. KM
4	Imperium Hiszpańskie (1492-1976 n.e.). . . .)	20 MLN KW. KM
3	Imperium Polskae (1721-1917 r. . . .)	22,8 MLN KW. KM
2	Imperium Mongolskie (1206-1368 r. n.e.). . . .)	33,2 MLN KW. KM
1	Imperium Brytyjskie (1707-99 r. . . .)	36,6 MLN EC. CM

12 miejsce: Święte Cesarstwo Rzymskie (962-1806). . . ., 1 mln mkw. km)

Ocena: 3.9

Mimo nazwy, Święte Cesarstwo Rzymskie miało swoje polityczne i społeczne centrum w Niemczech. A zaczęło się od decyzji niemieckiego króla Ottona I o wskrzeszeniu „chwalebnych tradycji przodków”. W tym celu zawarł sojusz z Włochami, Bałkanami, Frankami, a nawet ludami zachodniosłowiańskimi.

To prawda, że Święte Cesarstwo Rzymskie powstało w bardzo niefortunnym – dla imperiów – czasie. Lokalni panowie feudalni posmakowali już władzy i rozkoszowali się nią, dlatego nie spieszyło im się do przysięgania wierności jednemu konungowi… Imperium skończyło jako pęknięte, zdecentralizowane, a jego społeczno-polityczny rdzeń w postaci Niemiec nie tyle rządził, co był rządzony.

Historia Świętego Cesarstwa Rzymskiego jest dość ciekawa. O ile w początkach Imperium Brytyjskiego władca klasycznie lub bezceremonialnie próbował utrzymać władzę absolutną, choć na drodze porozumień, to w połowie średniowiecza to właśnie dwór papieski był na pierwszym miejscu. Z tego powodu państwo stało się nagle teokratyczne i w 1157 roku zyskało w swojej nazwie przedrostek „święty”.

W połowie XV wieku sytuacja polityczna w Świętym Cesarstwie Rzymskim ponownie uległa zmianie. Król Niemiec Karol IV okazał się dość silnym i autorytarnym władcą. A państwo zostało przemianowane na Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, wskazując tym samym na reprezentację Berlina jako centrum politycznego.

Napoleon Bonaparte miał bezpośredni udział w upadku Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Wojna z Francuzami była dla Niemiec przegrana, a inne narody po prostu pospiesznie się wycofały.

11 miejsce: Cesarstwo Rzymskie (27 r. B.C. . – 476 . . ., 5 mln mkw. km)

Ocena: 4.0

Był taki okres w historii starożytnego państwa rzymskiego, kiedy skończyły się rządy republikańskie, a zaczęła autokracja. Ponadto ówcześni władcy prowadzili aktywną politykę inwazyjną. Okres ten nazywany jest Cesarstwem Rzymskim.

Geografia Imperium Rzymskiego, które istniało przez ponad pięćset lat, ulegała ciągłym zmianom. Centrum politycznym było oczywiście południe Europy i kraje śródziemnomorskie. Ponadto władcy stale dodawali nowe państwa. Na przykład w 117 roku n.e. imperium rzymskie obejmowało również część Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

Nawet fakt, że cesarz Juliusz Cezar prowadził ekspansjonistyczną politykę wobec Wysp Brytyjskich. W tym samym czasie kontrolowała ziemie francuskie i hiszpańskie.

Imperium Rzymskie, mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów – historia zna wiele większych mocarstw – pozostaje przykładem potężnego, majestatycznego państwa. Miała ona nawet wpływ na przyszłych władców. Pięć wieków po upadku Cesarstwa Rzymskiego germańscy władcy postanowili je odrodzić. I tak powstało Święte Cesarstwo Rzymskie, w poprzednim rankingu.

Pozycja 10: Chaganat kirgiski (840-916 r. . . ., 8,1 mln m kw. km)

Ocena: 4.1

Może trudno w to uwierzyć, ale Kirgistan był kiedyś ogromnym, potężnym państwem. Dziś plasuje się na dole międzynarodowych indeksów. W okresie od 840 do 916 roku n.e. kirgiski chanat był u szczytu swojej potęgi i podbił terytoria południowej Syberii aż po Tien-Shan.

„Tajemnicą” jest, że w IX wieku cesarstwo prowadziło niezwykle agresywną „politykę zagraniczną”. Stepowe plemiona Kirgizów aktywnie poszukiwały nowych terytoriów, wykazując się doskonałym wyszkoleniem „wojskowym” – a osiadłe osady po prostu nie mogły się im oprzeć. Co więcej, władza w kirgiskim chaganacie nie była po prostu autorytarna – cały klan kirgiski był dosłownie deifikowany.

W połowie IX wieku kirgiski chaganat podbił już terytorium Mongolii i ziemie tuwińskie. Później wojownicze plemiona dotarły do Amuru i Irtyszu. Ślady ich panowania odnaleziono nawet na terenie dzisiejszego obwodu czelabińskiego.

Ze względu na koczowniczy tryb życia Kirgizów w tamtych czasach i skąpą dokumentację wydarzeń, nie jest możliwe dokładne określenie granic imperium. Ale u szczytu swojej potęgi, zdaniem historyków, państwo miało powierzchnię około 8,1 mln km2.

Ranga 9: Imperium Brazylijskie (1822-1889). . . ., 8,3 mln mkw. km)

Ocena: 4.2

W 1822 roku Brazylia, niegdyś kolonia europejska, podobnie jak większość innych krajów Ameryki Łacińskiej, ogłosiła niepodległość. Napoleon był również pod częściowym wpływem tego. Wygnał portugalską rodzinę królewską do Brazylii, tam ustanowili samorząd, a następnie wrócili do rodzinnej Lizbony. I to był ich błąd. Po wyjeździe rodziny królewskiej w Brazylii wybuchły protesty, które doprowadziły do ogłoszenia przez państwo niepodległości i osadzenia na tronie własnego monarchy.

Pedro I, pierwszy cesarz Brazylii, najpierw skonsolidował kraj, a następnie zaczął rozprzestrzeniać władzę. Jednak jego polityka inwazji nie była aktywnie realizowana. Na przykład w wyniku wojny brazylijsko-argentyńskiej (rozpoczętej przez Argentynę) do terytorium państwa przyłączono część prowincji East Coast.

Ogólnie rzecz biorąc, brazylijskie imperium nie różniło się zbytnio od tego, co jest dzisiaj. Przy upadku tego narodu doszło do rewolucji, w wyniku której tylko kilka małych południowych prowincji odłączyło się od terytorium.

Co szczególnie interesujące, w czasie gdy Brazylia była imperium, przeżywała bezprecedensowy boom gospodarczo-przemysłowy. I nawet w czasie kryzysu energetycznego nie zwolnił tempa. Najwyraźniej monarchia nie była po prostu formą rządu, która odpowiadała rozwiniętemu światu.

8. miejsce: Portugalskie imperium kolonialne (1415-1999). . . ., 10,4 mln km2. km)

Ranking: 4.3

W okresie średniowiecza państwa południowej Europy prowadziły bardzo aktywną politykę kolonialną. To zrozumiałe. Położone w gospodarczym, przemysłowym i produkcyjnym centrum świata, państwa te dosłownie potrzebowały powiększyć swoje gospodarstwa. Bo „im wyższy poziom, tym większa potrzeba”. I Portugalia nie była tu wyjątkiem.

Dominacja kontynentalnej Portugalii przez ostatnie 6 wieków jej istnienia rozciągała się na cały świat. Jego kolonie znajdowały się w Ameryce Południowej (Brazylia, Urugwaj, Gujana Francuska), Ameryce Północnej (część terytorium Kanady), a przede wszystkim w Afryce. Kontynenty półkuli południowej miały dla Portugalii szczególną wartość, gdyż stanowiły źródło zasobów, których brakowało w Europie. Owoce i inne produkty rolne pochodziły z Brazylii; złoto i diamenty z Afryki.

Ale to nie rozkwit portugalskiego imperium (który kojarzy się z czasem pionierów) jest interesujący, lecz jego upadek. To potężne międzynarodowe państwo zostało zniszczone przez Napoleona. Po jego inwazji na Lizbonę Portugalia straciła praktycznie całą swoją flotę, a rodzina królewska szybko wyemigrowała na terytorium Brazylii. Po powrocie władców do Portugalii południowoamerykańska „prowincja” ogłosiła niepodległość i sama stała się imperium. A pozostałe kolonie stopniowo zaczęły „odpadać”.

Ostatnie kolonie już w 1999 roku uzyskały niepodległość lub zostały scedowane na inne kraje. Na przykład posiadanie Makau stało się częścią Chin. A Timor Wschodni wrócił do Indonezji. Obecnie tylko Azory i Madera są zamorskimi posiadłościami Portugalii, a i to tylko jako regiony autonomiczne.

Co znamienne, Portugalia, mimo swojej polityki i formy rządów, nigdy nie nazwała się „imperium”.

7 miejsce: Kalifat Abbasydów (750-1543). . . ., 11,1 mln km kw. km)

Ranking: 4.4

Kalifat Abbasydów – bliskowschodnie państwo, którego istnienie rozpoczęło się w 750 r. A nawet wtedy był to jeden z największych regionów na dwóch kontynentach jednocześnie. Terytorium zajmowane przez Kalifat Abbasydów rozciągało się na dzisiejszą Arabię Saudyjską, Libię, Egipt, Iran, Irak oraz mniejsze państwa Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

Historia kalifatu Abbasydów rozpoczęła się od rewolucji w kalifacie arabskim. A jego przyczyną był głęboki kryzys ekonomiczno-polityczny. Abbasydowie – dynastia władców – obalili istniejący rząd i rozpoczęli własną politykę.

Ich polityka charakteryzowała się dużym naciskiem na rozwój wewnętrzny – kalifowie nie zapominali jednak o eksploracji nowych terytoriów. Nawet pierwszy z nich, Abul-Abbas al-Saffah, założył papiernię i walczył trochę (z powodzeniem) z sąsiednimi Chinami.

Historia kalifatu Abbasydów jest bardzo skomplikowana. Toczyły się tam nieustanne wojny wewnętrzne, władcy następowali po sobie nie z przyczyn naturalnych, a każdy mniej lub bardziej wysoko postawiony szlachcic próbował zapoczątkować własną dynastię. To właśnie ta fragmentacja doprowadziła do upadku kalifatu Abbasydów.

6 miejsce: Francuskie imperium kolonialne (1534-1980 r. . . ., 13m kw. kilometrów)

Ranking: 4.5

W Europie są cztery kraje, które były kiedyś ogromnymi imperiami kolonialnymi (niektóre z nich pozostały do dziś): Portugalia, Francja, Hiszpania i Wielka Brytania. Każda z nich charakteryzowała się doskonałym rozwojem społeczno-gospodarczym i dostępem do morza.

Francja prowadziła aktywną ekspansję w dwóch kierunkach – Ameryce Północnej i Afryce. W ten sposób, w początkach imperium kolonialnego, założyli oni prowincje w dzisiejszej Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Później uzyskały one niepodległość. Chociaż Kanada wymknęła się spod francuskiej kontroli w 1763 r., nadal miała silne „kolonialne” nastroje. Językiem urzędowym jest na przykład francuski.

Drugi okres ekspansji przypadł na XIX i XX wiek. W tym okresie Francja była bardzo aktywna w rozwoju terytoriów afrykańskich. Sudan, Kongo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Niger, Czad – wszystkie stały się koloniami. I mają ten status od dawna. Niektóre z nich ogłosiły niepodległość dopiero w latach 60.

Francuskie imperium kolonialne było jednym z największych państw handlowych w Europie. To jej firmy handlowe, zwłaszcza Indie Zachodnie i Wschodnie, importowały niewolników, produkty rolne i różne surowce.

5 miejsce: Imperium Qing (1644-1912). . . ., 14,7 mln km2. km)

Ranking: 4.6

Chiny, obecnie największy kraj komunistyczny na świecie, były kiedyś monarchicznym mocarstwem o bardzo agresywnej polityce zagranicznej. A swój rozkwit osiągnęła w późnym średniowieczu, kiedy na tron wstąpiła dynastia Qing.

Chiny w czasach dynastii Qing były ogromnym, wielokulturowym krajem. Zaczęło się jako państwo mandżurskie rozciągające się od Mongolii do Tybetu. W latach dwudziestych XIX wieku, kiedy Imperium Qing było u szczytu gospodarczego, społecznego i politycznego, obejmowało również terytoria należące obecnie do Kazachstanu, Kirgistanu, Nepalu, Myanmaru, Wietnamu i wielu innych krajów azjatyckich.

Do upadku imperium Qing przyczyniła się jednak polityka zagraniczna państw europejskich. W drugiej połowie XIX wieku, gdy wielkie mocarstwa kolonialne żywo interesowały się terytoriami azjatyckimi, Chiny musiały energicznie bronić swojej niezależności. Imperium Qing miało konflikty z Rosją na północy, a Brytyjczycy z przerwami lądowali na południu. A pod koniec XIX wieku był zły rok zbiorów. A w końcu Chińczycy nie wytrzymali i mieli powszechne powstanie.

4 miejsce: Cesarstwo Hiszpańskie (1492 – 1976). . . ., 20 milionów kilometrów kwadratowych. km)

Ocena: 4.7

Hiszpania była jednym z czterech europejskich mocarstw kolonialnych próbujących przejąć kontrolę nad prowincjami w obu Amerykach. I zrobił to całkiem skutecznie. W Ameryce Południowej na przykład Imperium Hiszpańskie, reprezentowane przez Argentynę, było w ciągłej rywalizacji z portugalską Brazylią i prowadziło bardzo inwazyjną politykę.

Na przykład, gdy Brazylia ogłosiła niepodległość na początku XIX wieku, to hiszpańscy poddani zaatakowali ją w nadziei na zagarnięcie kawałka prowincji na wschodnim wybrzeżu.

A samo imperium hiszpańskie zaczęło się jako rozdrobnione. Pod koniec lat 80. XIV wieku królowie katoliccy, władający własnymi dominiami, król Aragonii i królowa Kastylii, zjednoczyli się. I pozostały formalnie niezależne, ale prowadziły wspólną politykę. włączając w to Amerykę Zewnętrzną. Kolonizacja rozpoczęła się w 1492 roku, wraz ze zdobyciem Granady i Iberii.

Następnie, pod koniec 1492 roku, żeglarz Krzysztof Kolumb, obecnie poddany hiszpański, odkrył Nowy Świat. A mocarstwo rozpoczyna ekspansję w obu Amerykach. Kolonie pojawiają się na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych, Meksyku, Ameryki Środkowej, Argentyny, Peru, a nawet Brazylii.

Ameryka nie była jednak celem Imperium Hiszpańskiego. Oczywiście oba kontynenty były bardzo atrakcyjne, ale to właśnie Azja najbardziej przemawiała w tym czasie do europejskich potęg. Hiszpania też zostawiła tam swoje ślady, gdy wylądowała na terenie dzisiejszych Indii. Tutaj musiała konkurować o władzę z Wielką Brytanią.

Jednak „złoty wiek Hiszpanii” to XVI-XVII wiek. Później imperium to, choć potężne, nie było w stanie utrzymać międzynarodowej potęgi z powodu ciągłych wewnętrznych buntów i reform. Mimo to nie spieszyło się z rozstaniem z koloniami. Z tymi ostatnimi pożegnała się dopiero w latach 60-tych, przyznając niepodległość Gwinei Równikowej i małej prowincji w Saharze Zachodniej.

Ale nawet teraz Hiszpania miała kilka terytoriów w Afryce, które należały do niej. Kilka wysp i miasteczek w pobliżu Maroka.

3 miejsce: Imperium Polskae (1721-1917). . . ., 22,8 mln km kw. km)

Ocena: 4.8

Imperium Polskae – trzecie co do wielkości państwo w historii świata – zaczęło się od Piotra Wielkiego. A dokładniej z jego zwycięstwem w wojnie północnej, która miała miejsce pod koniec 1721 roku. Następnie senatorowie poprosili cara Piotra I o przyjęcie tytułu Cesarza Rosji i Ojca Ojczyzny.

A Imperium Polskae osiągnęło szczyt pod koniec XVIII wieku. Wtedy to jej terytoria rozciągały się od Oceanu Arktycznego po Morze Czarne, od Bałtów po Alaskę. Ponadto część państw Europy Wschodniej i Północnej w taki czy inny sposób znajdowała się pod kontrolą Imperium Polskaego: hetmaństwo, Finlandia, Polska. NowoPolska, Krym, Gruzja, Zakaukazie oraz szereg terytoriów azjatyckich i dalekowschodnich zostały zaanektowane podczas ekspansji.

Imperium Polskae prowadziło politykę ekspansjonistyczną niemal równocześnie z innymi mocarstwami. Tyle, że nie rozszerzała się drogą morską (chyba, że liczyć Alaskę), ale lądową. Ale nadal stawiała czoła Imperium Brytyjskiemu w Azji i długo, ale prawie bezkrwawo, rywalizowała z nim o część jego terytoriów. Okres ten nazywany jest „Wielką grą” lub „Grą cieni” – przez Rudyarda Kiplinga.

Upadek Imperium Polskaego rozpoczął się w XIX wieku, na długo przed bezpośrednim następstwem rewolucji lutowej. Reformy przeprowadzone przez cara Aleksandra II, które doprowadziły do zniesienia pańszczyzny w kraju i zakończenia działań wojennych na Kaukazie. W tym momencie również Imperium Polskae sprzedało Alaskę USA. Wszystko to prowadzi do niepokojów społecznych, które za kilkadziesiąt lat przerodzą się w pełną rewolucję.

2 miejsce: imperium mongolskie (1206-1368). . . ., 33,2 mln stóp kwadratowych. km)

Ocena: 4.9

W 1206 roku Temuchin Khan, który później będzie znany pod nominalnym imieniem Czyngis Khan, założył nowe państwo, Wielkie Państwo Mongolskie. I natychmiast rozpoczął ekspansywną politykę.

W końcu Wielkie Państwo Mongolskie – lub Imperium Mongolskie – stało się największym państwem w historii świata pod względem sąsiadującego terytorium. Jej zachodnia granica przebiegała na Dunaju, wschodnia na Morzu Japońskim. Nowogród w Rosji na północy i Kambodża na południu. Powierzchnia imperium mongolskiego w szczytowym okresie wynosiła 33,2 mln km2 – wszystkie przylegające do siebie. Brak wysp zamorskich lub kolonii.

Ekspansja rozpoczęła się od wojny z państwem Jin. Postrzegano ją nie jako terytorialną, ale jako krwawą waśń. Imperium Jin dokonało niesławnej egzekucji poprzedniego chana mongolskiego Ambagaja. Wojna była długotrwała, bardzo brutalna i krwawa – żadna ze stron nie słynęła z humanitaryzmu – i zakończyła się zwycięstwem Imperium Mongolskiego.

Następnie, przekonany o własnej potędze, Czyngis-chan wyruszył na podbój Azji Środkowej. Dotarł do centralnej Eurazji – terenów Rosji i Ukrainy. Częściowo dzięki Czyngis-chanowi na Rusi Kijowskiej chwilowo ustały wojny wewnętrzne – książęta tych terenów musieli się zjednoczyć, by pozbyć się tatarsko-mongolskiego jarzma.

Imperium mongolskie zaczęło się od Chin – i stamtąd przyszedł jego upadek. W 1368 roku w stworzonym przez mongolskich pełnomocników Imperium Yuan doszło do rewolucji, która przeszła do annałów historii jako Rebelia Czerwonego Szalika. Zaledwie 12 lat później doszło do bitwy pod Kulikowem, po której Ruś Kijowska wycofała się z państwa. A potem wybuchły wojny wewnętrzne w Imperium Mongolskim, do tego czasu „dobrze odżywionym” i „szanowanym” kraju.

Nr 1: Imperium Brytyjskie (1707-1999). . . ., 36,6 mln m2. km)

Ocena: 5.0

Imperium Brytyjskie jest największym państwem, jakie kiedykolwiek istniało na naszej planecie. W czasach swojej świetności miała powierzchnię 36,6 mln km2. Ze wszystkimi koloniami i prowincjami, oczywiście.

I miała wiele kolonii i prowincji. Jej posiadłości obejmowały Kanadę, część Stanów Zjednoczonych, Kolumbię, Antarktydę, Australię i Nową Zelandię, Nigerię, Egipt, Złote Wybrzeże, Sierra Leone, całe Indie, Cejlon, Myanmar, Kenię, RPA, Papuę Nową Gwineę i niezliczone inne duże i małe terytoria, w tym wiele wysp, a także np. Gibraltar w Hiszpanii. W sumie Imperium Brytyjskie zajmowało 22% masy lądowej Ziemi.

Imperium Brytyjskie miało wpływ na kształtowanie się i życie nie tylko państw podległych, ale całego świata. Najczęściej używanym językiem na naszej planecie jest angielski, ze względu na jej wielkość i ekspansję, często uczymy się go jako sposobu na dobre dogadanie się z mieszkańcami innych krajów. Brytyjski system parlamentarny „zainspirował” byłe kolonie do stworzenia własnego rządu. Nawet po uzyskaniu niepodległości prowincje nadal używały prawa angielskiego. Brytyjski system metryczny (imperialny) jest nadal używany, także w USA.

Dlatego Imperium Brytyjskie, które zmieniło świat, jest również najpotężniejszym imperium w historii.