Jaka jest różnica między liceum a zwykłą szkołą?

Pytanie postawione rodzicom brzmiało: „Gdzie ich dziecko powinno chodzić do szkoły??”Ustawowo utrwalono podział na takie podstawowe instytucje jak szkoły, licea i gimnazja. Mimo podejmowanych przez rząd prób podniesienia poziomu średniego wykształcenia ogólnego na „wszystkich frontach” w kraju, sytuacja jest daleka od ideału. Po przeciągnięciu „słabych” szkół średnich do poziomu „mocnych” państwo nie może się jeszcze pochwalić; w rzeczywistości tego znacznego, kształtowanego przez lata odstępu nie da się zniwelować za jednym zamachem. Liceum czy szkoła, jaka jest między nimi różnica i gdzie iść na studia? To jest właśnie temat artykułu.

Perspektywa prawna

W pierwszych dekadach historii państwa postsowieckiego polityka edukacyjna, podobnie jak wiele innych spraw, była pozostawiona sama sobie. Nadzieja na „magiczny” efekt niesławnych „praw wolnego rynku”, kiedy to wszystko miało się „samo ułożyć”, doprowadziła również do wypaczeń w szkolnictwie średnim.

System szkolnictwa średniego stał się rozgałęzionym systemem obejmującym kilka typów szkół średnich. Różniły się one od siebie zarówno pod względem prawnym, jak i praktyki pedagogicznej. Na dobre i na złe, ale tak naprawdę już na starcie potencjalny uczeń spotykał się z różnym podejściem do zakończenia edukacji na poziomie średnim, a poziom jednej placówki mógł być wielokrotnie wyższy niż innej.

Rozróżnienie podstawowych instytucji związanych ze szkolnictwem średnim ogólnokształcącym, takich jak szkoły, licea i gimnazja, zostało prawnie. Ale w 2012 roku wchodzi w życie nowa ustawa o edukacji w Federacji Polskaej. Ma na celu doprowadzenie wszystkich do tego samego poziomu, zapewniając w ten sposób równość w jakości kształcenia średniego otrzymanego przez ucznia w dowolnej instytucji.

Ustawa ta nie może sama w sobie w magiczny sposób przekształcić potencjału, który każda grupa nauczycieli budowała przez lata, ale znosi prawne rozróżnienia między nimi, czyniąc je wszystkie pod tym samym statusem placówek kształcenia ogólnego.

W miarę wprowadzania prawa lokalnie, stopniowo zmieniały się nazwy placówek, które wcześniej nazywały się liceami i gimnazjami, „przekształcano” je z powrotem w szkoły. W stolicy proces ten przebiega szybciej; Warszawa już niemal wszędzie zmieniła szyldy na większości tych budynków. Regiony nie muszą się jeszcze spieszyć, ponieważ ustawa nie określa czasu trwania przejścia.

W dekadach postsowieckich licea i kolegia, które wyłoniły się i zdołały zaistnieć na „dzikich rynkach” edukacji, otrzymały honorowy tytuł prestiżowych instytucji edukacyjnych. Nic dziwnego, że instytucje te, jeśli utrzymują tę samą kadrę dydaktyczną i trzymają się niezłomnie tradycji elitarnej edukacji, nie spieszą się ze zmianą nazw. Ta „marka” kosztowała te zespoły wiele lat pracy i poszukiwania optymalnych rozwiązań w trudnych warunkach formowania nowego państwa. ustawa daje im prawo do zachowania w nazwie słowa „liceum”, ale tylko jako nazwy, a nie formy organizacyjno-prawnej.

Żeby było jasne, w sensie prawnym słowo „liceum” czy „gimnazjum” na tabliczce przy wejściu znaczyło nie więcej niż Słoneczko czy Czeburaszka w nazwach przedszkoli. Z mocy prawa wszystkie szkoły ponadgimnazjalne i gimnazja są równe szkołom i mają wspólny status – placówek kształcenia ogólnego. Statuty tych wszystkich placówek zawierały ten sam status: finansowana z budżetu państwa placówka kształcenia ogólnego. Do tej kategorii zaliczane są obecnie wszystkie szkoły średnie w Federacji Polskaej, niezależnie od nazwy, jaką dla siebie wybrały.

Kształcenie specjalistyczne na podstawie dotychczasowych standardów w edukacji

Zmiany, które zaszły w prawie na papierze, nie są w stanie wpłynąć na utrwaloną już praktykę większości placówek oświatowych w zakresie realizacji programów kształcenia na poziomie średnim. Nowa wersja ustawy miała zniwelować wszystkie różnice między szkołami, ale te, które pozostały wierne swoim tradycjom, nadal „podtrzymywały swoją markę”. Ponadto pojawiają się nowe perspektywy dotyczące kierunku, w którym organizacje zajmujące się edukacją ponadpodstawową wybierają specjalizację.

Do wspomnianego 2012 r. nie było jednolitego prawa regulującego formę prawną placówek oświatowych jako takich. Prywatne zamówienia wydane przez Polskae Ministerstwo Edukacji i Nauki dla instytucji edukacyjnych opartych na programie szkoły średniej sztywnozróżnicować możliwości profilu w zależności od statusu instytucji:

1. Gimnazja były klasyfikowane jako należące do nauk humanistycznych.

2. Licea otrzymały status nauk technicznych lub przyrodniczych.

3. W szkołach specjalizujących się w bardziej pogłębionej nauce poszczególnych przedmiotów profil był odpowiednio uzależniony od przedmiotów wybranych do pogłębionej nauki.

4. Zwykła szkoła średnia nie miała określonej specjalizacji i realizowała dzieciom wspólny program kształcenia ogólnego na poziomie średnim.

Samodzielne rozszerzenie specjalizacji, z pominięciem norm ustalonych dyrektywami Ministerstwa Edukacji i Nauki, było w praktyce prawie niemożliwe. Konieczna była znacząca reorganizacja w celu zmiany lub uzyskania dodatkowych kierunków w obszarze świadczenia usług edukacyjnych. Taką reorganizację podejmowały raczej szkoły „proste”, które dążyły do przekształcenia się w licea lub gimnazja. Same licea i gimnazja trzymały się raz już wybranego kierunku kształcenia profilowego. Życzenie samych uczniów, ich rodziców, a nawet administracji tych szkół nie mogło wpłynąć na zmianę profilu kształcenia.

Korzyści wynikające z nowego modelu

Jak to często bywa w naszej rzeczywistości, odgórnie narzucone prawo ma na celu „dobro wspólne” i nie uwzględnia interesów lokalnych, co skutkuje jego dostosowaniem do lokalnych warunków. Jednak w obecnej sytuacji ze szkolnictwem średnim w Rosji ustawa przyniosła więcej korzyści i została przekształcona przez samych realizatorów w skuteczny instrument poprawy jakości istniejących praktyk w tym obszarze.

Formalna na pierwszy rzut oka ustawa umożliwiła nie tylko zjednoczenie placówek oświatowych pod jedną nazwą, ale wprowadziła jeden mechanizm reorganizacji całego systemu szkolnictwa średniego. Obecny zapis w części 4, art. 66 ustawy federalnej o edukacji w Federacji Polskaej pozwala każdej szkole na samodzielny wybór dowolnej specjalizacji, nawet jeśli nie jest ona związana z profilem.Podobne doświadczenie jest w niektórych liceach w Petersburgu i Moskwie, gdzie licea łączą nawet 4 profile:

1. technicznych;

2. lingwistyczne;

3. społeczno-ekonomiczne;

4. naturalnie – kierunek naukowy.

Ogólnie rzecz biorąc, w całym kraju powstaje coraz więcej wielozawodowych liceów ogólnokształcących.

Sama ustawa przewidywała stopniowe przechodzenie wszystkich szkół w kraju od jednolitego „paradygmatu szkolnictwa średniego” do programu nauczania zorientowanego na zawód, dającego uczniom od klas gimnazjalnych możliwość „wyczucia” swojej edukacyjnej „trajektorii wiedzy” w oparciu o osobiste zainteresowania i zdolności.

W rzeczywistości ustawa przede wszystkim zdjęła ograniczenia z tych placówek oświatowych, które już wcześniej nabyły potencjał do takiego jakościowego przełomu w poszerzaniu oferty usług ogólnokształcących.

Dla innych „średniaków” nie potrzeba tylko gorącego pragnienia zmiany sytuacji w ich instytucji. Rozbudowa będzie wymagała co najmniej przyzwoitego zaplecza materialnego i technicznego dla przewidywanego rozszerzenia profilu oraz naturalnie wykształconej, wysoko wykwalifikowanej kadry pedagogicznej w potencjalnych.

Nowe podejście radykalnie poprawiło sytuację w systemie szkolnictwa średniego. Dostępne są możliwości wczesnego poradnictwa zawodowego, poprzez możliwość kształcenia specjalistycznego w szkołach ponadgimnazjalnych oraz kształcenia przedzawodowego w szkołach średnich. Wobec wcześniejszych sztywnych standardów praktycznie nie było możliwości uwzględnienia indywidualnych możliwości, zdolności i życzeń uczniów.

Naiwnością byłoby jednak sądzić, że samo wprowadzenie ustawy stało się bodźcem dla wszystkich placówek oświatowych do podniesienia jakości kształcenia, które zapewniają uczniom. Dla przytłaczającej większości „zwykłych” szkół stało się to impulsem do rozwoju, ale te licea i gimnazja, które mają wieloletnie doświadczenie i tradycję, nie spieszą się z rozbudową i budują swoją pracę na zasadniczo tych samych zasadach, co przed reformą, co jednak przy dobrej opinii nie wpływa na nią w żaden sposób. Zasada „jedź powoli, jedź daleko” ma w ich przypadku uzasadnienie.

W ten sposób zwykłe szkoły średnie zyskały znacznie większe możliwości niż dotychczas i mogą wprowadzić dodatkowe programy kształcenia specjalistycznego zgodnie z FSES.

Gdzie jest lepsza edukacja??

Wszystko powyższe nie pozwala jeszcze stwierdzić, że licea i szkoły niczym się od siebie nie różnią. Prawnie nie mają różnic, a państwo dokłada wszelkich starań, by je zrównać, jak to się mówi, i de facto też… Na razie jednak wszystko jest w trakcie dążenia do idealnych warunków, których osiągnięcie, jak wiemy, jest długim procesem.

O ile państwo „ciągnie” zwykłe szkoły średnie do poziomu liceów i gimnazjów, o tyle placówki, które osiągnęły poziom „elitarny”, również nie stoją w miejscu pogłębiając, a w niektórych przypadkach rozszerzając zakres zapewnienia swoim uczniom wyższej jakości kształcenia. Zmiana nazwy nie wpłynęła w żaden sposób na ich możliwości, a poziom jakości otrzymywanej tam edukacji, nawet jeśli zamieni się w zwykłą szkołę z numerkiem, nadal przewyższa te „przeciętne”.

Sama aktualizacja prawa z 2012 roku nie spowodowała zniknięcia starych placówek oświatowych ani powstania w ich miejsce zupełnie nowych. Stare licea i szkoły ponadgimnazjalne są nadal obsadzone silnymi nauczycielami, zachowują doskonałe zasoby materialne i mają większe doświadczenie w zakresie programów dokształcania. Szkoły natomiast otrzymały jedynie możliwość osiągnięcia swojego poziomu, który realizują z większym lub mniejszym powodzeniem, w zależności od indywidualnych uwarunkowań. Dlatego odpowiedź na pytanie „czy lepiej dla Twojego dziecka – liceum czy studia??”Następujące obszary są w większości wypadków oczywiste i samoistne.

Jakie kształcenie jest obecnie dostępne w liceach i co należy wziąć pod uwagę przy wyborze takiej placówki

Obecnie zakres kształcenia prowadzonego przez licea systematycznie się rozszerza. Wiele szkół wyższych w kraju wprowadza do swojej kadry licea specjalistyczne, ale z powodu wprowadzenia opisanej wyżej ustawy -..Ta lista będzie się systematycznie powiększać:

1. Fizyka i Matematyka;

2. Chemia i biologia;

3. Społeczno-ekonomiczne;

4. Filologiczne;

5. Profile edukacji lingwistycznej.

Wybierając placówkę edukacyjną, która w swojej nazwie ma słowo „liceum”, należy najpierw zwrócić uwagę na kilka szczegółów:

1. Czy nazwa odpowiada istocie instytucji?.Lepiej zapoznać się z historią placówek oświatowych miasta, zrobić rozeznanie i znaleźć te placówki, które od wielu lat pracują według programu liceum, nawet jeśli teraz nazywane są tylko szkołami.

2. Uwzględnić predyspozycje dziecka do nauki, uwzględniać fakt, że obciążenie kierunkowe równolegle z wykształceniem średnim ogólnym może nie „działać” w jego przypadku.

3. Dowiedz się ile dzieci jest w klasie, jak długo pracują nauczyciele,dostępność i praktyczne wykorzystanie bazy materialnej i technicznej wybranej placówki oświatowej. Jeśli klasy liczą 26 lub więcej uczniów, nauczyciele to sami młodzi specjaliści, a baza jest „niewystarczająca” lub służy jako „muzeum”, to należy zastanowić się nad wyborem.

4. Poznaj życzenia i skłonności samego dziecka. W każdym razie klasy podstawowe nie wymagają specjalistycznej edukacji, a wiele stanie się jasne w gimnazjum.

Aktualna sytuacja edukacyjna w kraju. Świadczenia są obecnie korzystniejsze niż w poprzednim okresie. Jedyną kwestią jest odpowiedni wybór drogi i pracowitość samego dziecka.

Artykuł powstał na podstawie: ustawy federalnej „O oświacie w Federacji Polskaej” oraz materiałów z pracy nauczycieli i praktyk pedagogicznych pracowników Domu Dziecka im. Solnyshko RK domsolnyshko.kz/o-nas/o-detskom-dome/