10 najważniejszych niemieckich filozofów

*Przegląd najlepszych według redakcji. O kryteriach wyboru. Niniejszy materiał jest subiektywny i nie stanowi reklamy ani rekomendacji do zakupu. Przed zakupem stupy należy skonsultować się ze specjalistą.

Filozofia sięga do starożytnej Grecji w VII i V wieku p.n.e. Filozofami nazywano początkowo wszystkich ludzi wykształconych i dopiero stopniowo tych, którzy badali światopogląd, zaczęto nazywać filozofami. Słowo filozofia dosłownie tłumaczy się jako „mądrość”, czyli umiłowanie mądrości. Do jej zadań należy badanie ogólnych zasad i prawidłowości bytu, rozwoju społeczeństwa ludzkiego, procesu myślenia oraz zdobywania wiedzy i przekonań, a także badanie systemów wartości, w szczególności wartości moralnych. Ten szeroki system rozciąga się na wiele specyficznych obszarów, od epistemologii i metafizycznych poszukiwań do wysoce specyficznych tematów, takich jak filozofia projektowania lub filozofia filmu.

Niemcy jako kraj wykształcony wydały wielu utalentowanych i wybitnych ludzi: naukowców, pisarzy, kompozytorów, filozofów… W tym artykule przedstawiamy Państwu słynnych niemieckich myślicieli, których idee miały znaczący wpływ na społeczeństwo i ukształtowały współczesną kulturę europejską, a w niektórych przypadkach także światową.

Ocena najwybitniejszych niemieckich filozofów

Nominacja	miejsce	Filozof	ranking
Ranking najważniejszych filozofów niemieckich	10	Martin Heidegger	4.1
9	Edmund Husserl	4.2
8	Karol Marks	4.3
7	Ludwig Feuerbach	4.4
6	Johann Gottlieb Fichte	4.5
5	Max Weber	4.6
4	Artur Schopenhauer	4.7
3	Immanuel Kant	4.8
2	Friedrich Nietzsche	4.9
1	Georg Hegel	5.0

Martin Heidegger

Ocena: 4.1

Heidegger ukończył Uniwersytet we Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie oprócz filozofii studiował także teologię, matematykę i nauki przyrodnicze. Po ukończeniu doktoratu przez długi czas pracował jako asystent Edmunda Husserla. W 1923 roku awansowany na profesora, a dziesięć lat później na dziekana wydziału, ale wkrótce przeszedł na emeryturę. W początkowym okresie światopogląd Heideggera był w dużej mierze kształtowany przez idee jego mentora, a także przez filozofię Wilhelma Diltheya. Jego głównym dziełem było Bycie i czas, będące próbą zbadania ludzkiej egzystencji poprzez jej praktyczną interakcję ze światem, w kontekście społeczno-historycznym. W swojej pracy Heidegger zastanawia się nad problemem konformizmu oraz nad tym, w jaki sposób jednostka, czerpiąc ze swoich najgłębszych doświadczeń, może odnaleźć poczucie autentyczności swojego bytu. Filozof sceptycznie odnosił się do podejmowanych przez niektórych dwudziestowiecznych naukowców prób zastosowania metod matematycznych w naukach społecznych. Późniejsze, powojenne pisma Heideggera zajmują się tradycyjnymi zagadnieniami metafizyki.

Edmund Husserl

Ocena: 4.2

Słynny filozof przełomu XIX i XX wieku, uważany za twórcę fenomenologii, czyli koncepcji zjawisk świadomości. Według Husserla jest to nauka o czystej świadomości, wolna od wszelkich dogmatów i skierowana na poznanie esencji. Jego światopogląd na początku kariery nauczycielskiej był pod wpływem brytyjskich empirystów i Franza Brentano; w późniejszych latach zwrócił się ku teoriom Immanuela Kanta. Pierwszą opublikowaną książką Husserla była Filozofia arytmetyki, w której filozof badał w sposób ogólny związek między psychologią a logiką formalną. W dalszym rozwoju swoich poglądów dążył do odkrycia oczywistych i bezprecedensowych zasad logiki. Husserl przyznał kluczowe miejsce w kształtowaniu się świadomości doświadczeniu kontemplacji zmysłowej. Główne dzieła Edmunda Husserla to „Logika formalna i transcendentalna” oraz „Kryzys nauk europejskich”. Filozof przyczynił się do rozwoju egzystencjalizmu i stworzył podstawy do rozwoju psychologii Gestalt i metod psychoanalitycznych.

Karol Marks

Ocena: 4.3

Chociaż Karol Marks jest znany przede wszystkim jako działacz społeczny, który stworzył podstawy ruchu komunistycznego, jego wkład w filozofię jest również uznawany za bardzo znaczący. Kształcił się na Uniwersytecie w Bonn, po czym kontynuował studia w stolicy Niemiec. Młody Karol Marks był szczególnie zafascynowany klasycznymi teoriami starożytnych filozofów: Demokryta i Epikura. Spośród współczesnych inspirowały go prace Hegla i Feuerbacha. Marks od 1843 roku mieszka we Francji, gdzie poznaje Friedricha Engelsa i poetę Heinricha Heinego. W 1845 roku, po przeniesieniu się do Brukseli, jako członek tajnego międzynarodowego stowarzyszenia, napisał we współpracy z Engelsem „Manifest partii komunistycznej”. Aktywizm społeczny i ateistyczne poglądy Marksa spotkały się z mało lub wcale ciepłym przyjęciem w tamtym czasie, w końcu on i jego rodzina musieli wyemigrować do Londynu. To właśnie tam pracował nad swoim głównym dziełem zatytułowanym Kapitał. Poglądy filozoficzne Karola Marksa, które później rozwinęły się w odrębny nurt zwany marksizmem, opierały się na materializmie i dążeniu do rewolucyjnych zmian społecznych.

Ludwig Feuerbach

Ocena: 4.4

Feuerbach rozpoczął swoją znajomość z filozofią od studiów u Karla Dauba, a następnie uczęszczał na wykłady Georga Hegla w Berlinie. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Erlangen kontynuował swoje badania, a jego pierwszą ważną pracą była „Historia nowej filozofii od Bacona do Spinozy”. W 1830 roku Feuerbach opublikował niewielkie anonimowe dzieło, w którym polemizował z religijną doktryną o nieśmiertelności duszy. Kiedy jego nazwisko wyszło na jaw, został pozbawiony statusu nauczyciela. Nie przeszkodziło to jednak filozofowi, który coraz bardziej skłaniał się ku ateistycznemu poglądowi na świat. Nie podzielał jednak poglądu osiemnastowiecznych oświeceniowców na religię jako zabobonne, polityczne narzędzie, uważając, że skłonność ludzkiego ducha do religijnych poszukiwań jest produktem antropomorfizmu. Feuerbach był również zwolennikiem etyki eudemonicznej, według której za główne kryterium moralności uznaje się dążenie do szczęścia. Z jego opublikowanych prac za najważniejsze uważa się „Istotę religii” i „Założenia filozofii przyszłości”.

Johann Gottlieb Fichte

Ocena: 4.5

Słynny filozof przełomu XVIII i XIX wieku Johann Fichte był zwolennikiem idealizmu krytycznego. Z tego rozwinął nową formę doktryny zwaną transcendentalizmem spekulatywnym. We wczesnym okresie życia zapoznał się z pismami Immanuela Kanta, co zresztą zdeterminowało dalszy bieg jego twórczości filozoficznej… Pierwszym dziełem, które zdobyło uznanie opinii publicznej były „Eseje o krytyce twórczości”. Wkrótce po jej opublikowaniu został mianowany profesorem na Uniwersytecie w Jenie. W 1799 roku Fichte musiał zrezygnować z kariery nauczycielskiej z powodu oskarżeń o propagowanie poglądów ateistycznych. W późniejszych pracach filozof podejmował zagadnienia z zakresu etyki, metafizyki i pedagogiki społecznej. Stworzył podstawy idei socjalizmu państwowego; sformułował też zasadę, że prawda najczęściej znajduje się gdzieś pomiędzy tezą a antytezą.

Max Weber

Ocena: 4.6

Dzięki swojemu ojcu, który był mężem stanu, Max Weber od dzieciństwa rozwijał swoje zainteresowanie polityką i nauką. Szkolony jako jurysta, uzyskał doktorat, stając się doktorem nauk prawnych. Weber przez pewien czas wykładał na Uniwersytecie w Berlinie, a później pracował jako asystent redakcji w jednym z czołowych czasopism literackich. Jego najważniejszą książką poruszającą zagadnienia filozoficzne była The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. Praca ta dotyczyła wpływu kultury i religii na rozwój gospodarki państwowej. W przeciwieństwie do Karola Marksa, Max Weber postrzegał światopogląd religijny jako ważny element w powstawaniu cywilizacji. Filozof uważany za jednego z twórców socjologii, pierwszy wprowadził pojęcie działania społecznego. Weber w swoich badaniach skupiał się przede wszystkim na społeczeństwie jako społeczeństwie jednostek i był przekonany, że kluczowymi czynnikami motywacji są idee, świat zdominowany przez materialistyczne. W sferze politycznej okazał się zwolennikiem demokracji i reformy konstytucyjnej. Idee Webera miały tak poważny wpływ na społeczeństwo niemieckie w XX wieku, że brał on nawet udział w tworzeniu nowej konstytucji Republiki Weimarskiej.

Artur Schopenhauer

Ocena: 4.7

Główny pesymistyczny filozof XIX wieku, Arthur Schopenhauer od najmłodszych lat miał upodobanie do mizantropii i praktyczno-osądzającego (czasem graniczącego z cynizmem) spojrzenia na życie. Wynikało to w dużej mierze z takich okoliczności jak samobójstwo ojca (z którym 16-letni Artur miał bliskie relacje) oraz trudne relacje z matką, która postrzegała dziecko jako ciężar. Przyszły filozof czerpał inspirację z twórczości Immanuela Kanta, którego uważał za swojego intelektualnego przewodnika. Inni myśliciele, tacy jak Fichte i Hegel, byli dyskredytowani przez Schopenhauera, który przy każdej okazji krytykował ich idee. Mimo sceptycznych poglądów, cieszył się sporą popularnością wśród młodych snobów swoich czasów po opublikowaniu swojej głównej książki, Świat jako wola i reprezentacja. Największe literackie uznanie Schopenhauerowi przyniósł zbiór aforyzmów, wiele ostrych cytatów z niego do dziś pozostaje znanych i popularnych.

Immanuel Kant

Ocena: 4.8

Immanuel Kant uważany jest za jednego z największych filozofów klasycznych XVIII wieku. Wychował się na obrzeżach Królewca, wśród rzemieślników, ale jego zapał do wiedzy ułatwił mu pójście na uniwersytet. Nauki Isaaca Newtona odcisnęły ogromne piętno na światopoglądzie ucznia. Problemy finansowe zmusiły Kanta do porzucenia studiów, dlatego następne dziesięć lat spędził pracując jako prywatny korepetytor dla dzieci z zamożniejszych rodzin. Zajmował się również badaniami naukowymi z zakresu fizyki, astronomii i geografii oraz pisał prace filozoficzne. Kant początkowo pozostawał pod wpływem dominującej ideologii wolnomularskiej, ale z czasem wypracował własne poglądy, które były rewolucyjne dla ówczesnej Europy. Jedną z podstawowych idei filozofa była wartość jednostki i niezbywalne prawo do indywidualnej wolności działania. Wśród dzieł Immanuela Kanta wyróżniają się trzy podstawowe prace. Pierwsza z nich, Krytyka czystego rozumu, dotyczy kwestii możliwości poznawczych i dowodów w oderwaniu od wiedzy empirycznej. Drugi, „A Critique of Practical Reason”, dotyczy kwestii etycznych, a trzeci, „A Critique of the Power of Judgement”, zawiera rozważania na temat estetyki i teleologii.

Friedrich Nietzsche

Ocena: 4.9

Światowej sławy filozof urodził się w pobliżu niemieckiego miasta Lipsk, w 1844 roku. Kształcił się na Uniwersytecie w Lipsku na Wydziale Filologicznym. Mniej więcej w tym czasie młody Nietzsche został zapoznany z poglądami Artura Schopenhauera w jego książce Świat jako wola i przedstawienie, co obudziło w nim żywe zainteresowanie filozofią. Po ukończeniu studiów został natychmiast zaproszony do objęcia stanowiska wykładowcy na Uniwersytecie w Bazylei w Szwajcarii. Koncepcje filozoficzne Nietzschego, które później przerodziły się w ruch zwany nietzscheanizmem, były kontrowersyjne i źle przyjmowane przez ogół społeczeństwa. Za jego najwybitniejsze dzieło uważa się „Przemówienie Zarathustry”, które do dziś nie straciło nic ze swojej popularności. Friedrich Nietzsche jest autorem symbolicznej idei „śmierci Boga”, która odnosi się do utraty zaufania do religijnych punktów odniesienia i wartości. Nietzsche wezwał również do ponownego przemyślenia dominującego poglądu na temat zazdrości, którą postrzegał jako potężne źródło ludzkiej motywacji.

Georg Hegel

Ocena: 5.0

Georg Hegel był jednym z twórców niemieckiej filozofii idealistycznej, napisał wiele teorii, które od ponad stu lat są przedmiotem kontrowersji. Ważną rolę w jego nauce odegrało wykształcenie teologiczne na Uniwersytecie w Tybindze. Od 1808 r. pełnił funkcję rektora w Norymberdze, gdzie wykładał szereg przedmiotów filozoficznych i humanistycznych, a także matematykę. Ponadto pracował nad swoimi pismami: najpierw ukazało się jego pierwsze dzieło, Fenomenologia ducha, a następnie Nauka logiki. Koncepcja filozoficzna Hegla zyskała uznanie na najwyższym szczeblu państwowym, stając się na początku XIX wieku niemal oficjalną ideologią Prus, a on sam został zaproszony na Uniwersytet Berliński. Chociaż niektóre z idei Hegla stały się już nieaktualne, inne zachowały swoją aktualność. Przypisuje mu się stworzenie podstaw do powstania socjologii humanistycznej.