9 niesamowitych świątyń starożytnego Egiptu

*Najlepsza w opinii redaktorów. O kryteriach wyboru. Niniejszy materiał jest subiektywny, nie ma charakteru reklamy i nie służy jako wskazówka do zakupu. Przed zakupem należy skonsultować się z ekspertem.

Religia starożytnego Egiptu jest niesamowita sama w sobie. Chociaż, podobnie jak wiele innych prehistorycznych systemów wierzeń, jest on politeistyczny i oparty na ideach animalistycznych, panteon nie jest zbyt szeroki i obejmuje ograniczoną liczbę bóstw. A specjalnych „duchów” w starożytnych egipskich koncepcjach religijnych raczej nie ma.

Być może, dlatego architekci w starożytnym Egipcie nie „rozrzucali” po licznych małych ołtarzach, ale budowali niesamowicie monumentalne i imponujące świątynie na raz… Niektóre z nich przetrwały do dziś. Nie boją się niczego – ani wiatrów, ani burz piaskowych, ani ulew, ani nawet samego czasu.

Zebraliśmy najbardziej uderzające i zadziwiające świątynie starożytnego Egiptu w tym.

Niesamowite starożytne świątynie egipskie

Nominacja	strona	nazwa produktu	ranking
Niesamowite świątynie starożytnego Egiptu	1	Świątynia w Edfu	5.0
2	Świątynia w Karnaku	4.9
3	Świątynia w Luksorze	4.8
4	Świątynia Chonsu w Tebach	4.7
5	Świątynia Kalabsha	4.6
6	Kom Ombo	4.5
7	Kompleks świątynny na wyspie Philae	4.4
8	Sanktuarium Hatszepsut	4.3
9	Świątynia w Abu Simbel	4.2

Świątynia w Edfu

Ocena: 5.0

Jednym z centralnych bogów starożytnego panteonu egipskiego był Horus, który symbolizował słońce i niebo… Pojawiał się w postaci sokoła lub człowieka z głową ptaka. W mitologii Horus był przeciwnikiem Seta, boga gniewu, wojny i zniszczenia. Rządził także królestwem żywych i reprezentował sprawiedliwość. Nic nie jest ukryte przed Ouaget, okiem Horusa.

Świątynia w Edfu, jedna z największych we współczesnym Egipcie, została zbudowana na cześć Horusa. I też jeden z „najmłodszych”. Świątynia w Edfu, sądząc po pomiarach i badaniach, zaczęła być budowana w latach 230. p.n.e.

Edfu jest budowlą w kształcie trapezu. Na zewnątrz ściany przedstawiają mity opisujące życie i historię boga. Wewnątrz – szeroki dziedziniec otoczony 32 kolumnami. W centrum świątyni znajduje się posąg sokoła, ptaka, którego portretował sam Gore. Mury mają wysokość 36 metrów.

Wystrój Edfu zawiera również obrazy opisujące życie faraonów. I to nie jest żadna niespodzianka. System polityczny starożytnego Egiptu był nierozerwalnie związany z systemem religijnym, a faraonowie byli postrzegani jako wcielenia bóstw na ziemi. Tak więc opowieści o ich życiu i dokonaniach były również częścią ogólnego mitologicznego obrazu świata.

Świątynia w Karnaku

Ocena: 4.9

Świątynia w Karnaku, największa budowla sakralna, która przetrwała od starożytnego Egiptu do czasów współczesnych, została zbudowana ku czci trzech bóstw jednocześnie: Amon, Mut i Khonsu.

W starożytnych wierzeniach Amon był bogiem „niebiańskiej czarnej przestrzeni”, a także powietrza. A po reformach religijnych zajął miejsce Horusa i został patronem słońca. Według mitologii był żonaty z Mut, boginią macierzyństwa. Khonsu, trzeci członek triady tebańskiej, był synem tych dwóch członków panteonu. Był bogiem księżyca, a także uzdrowicielem i dlatego patronował uzdrowicielom.

Świątynia Carnaxi była miejscem, gdzie czczono wszystkich tych trzech bogów. Zaczęto go budować około 3200 lat p.n.e. Ma kilka oddzielnych sanktuariów. Na przykład bogu Amonowi-Ra poświęcona była jego własna świątynia, która zajmowała obszar 30 hektarów i składała się z 10 pylonów (wieżowych konstrukcji w kształcie ściętej piramidy lub trapezu). Jest tam sala kariatyd, kilka alei sfinksów różnych „gatunków”, a nawet święte jezioro.

Z pewnością faraonowie, którzy brali udział w budowie tego kompleksu świątynnego, również nie byli zbyt nieśmiali. Ogromny posąg na jednym z dziedzińców poświęcony jest Ramzesowi II. A ściany świątyni Khonsu są ozdobione freskami przedstawiającymi Ramzesa III. Najbardziej jednak wyróżnił się Amenhotep II – ma całą osobną świątynię, która jest nawet większa od tej poświęconej bogu demiurgowi i patronowi rzemieślników Ptahowi.

Kompleks świątyń w Karnaku jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO i był jednym z pierwszych obiektów wpisanych na tę listę – jego numer seryjny to 87.

Świątynia w Luksorze

Ocena: 4.8

Od III do II tysiąclecia p.n.e. centrum politycznym (a niekiedy także stolicą) starożytnego Egiptu były Teby, położone we wschodniej części kraju, mniej więcej pośrodku, na obu brzegach rzeki Nil. Mieszkańcy tego niemal megalopolis czcili trzy główne bóstwa lokalnego panteonu – Amona-Ra, Mut i Khonsu. Na ich cześć wznoszono największe świątynie, z których największa to Karnak, poprzednia w rankingu.

Ale świątynia w Luksorze była nieco mniejsza i poświęcona tylko jednemu bóstwu – Amonowi-Ra. Swoją nazwę wzięła od położenia geograficznego. Teraz kompleks świątynny znajduje się na terenie współczesnego Luksoru.

Świątynia w Luksorze od dawna nazywana jest „południowym haremem” – głównie z powodu błędnego tłumaczenia lokalnej nazwy. Poza tym badaczy skłoniły do tej nazwy płaskorzeźby na ścianach świątyni przedstawiające narodziny bóstwa Amona-Ra. Pod względem architektonicznym kompleks Luksoru jest typowy dla budowli sakralnych z czasów tzw. Nowego Państwa; wyróżnia się rozmachem, ogromem konstrukcji i mnóstwem uroczystych detali. Jest tam np. ogromna ilość kolumn, rzeźb, płaskorzeźb i innych elementów dekoracyjnych.

Sanktuarium w Luksorze połączone jest z kompleksem Karnaxim aleją sfinksów. Rząd rzeźb umożliwił również architektom prawidłowe zorientowanie pylonów świątyni z południowego wschodu na północny zachód. Ściany niektórych elementów kompleksu przedstawiają nie tylko tematy mitologiczne, ale także skarby literackie, takie jak „Poemat Pentaura”, który współcześni historycy nazywają dziełem propagandowym stworzonym w celu gloryfikacji faraona Ramzesa II.

Przy okazji, na terenie tej świątyni wciąż można znaleźć ciekawe znaleziska. W 2018 roku archeolodzy odkryli na przykład posąg sfinksa z głową lwa, który jest bardzo podobny do rzeźby Wielkiego Sfinksa z Kairu.

Świątynia Chonsu w Tebach

Ocena: 4.7

Świątynia Chonsu w Tebach jest przykładem „starożytnej egipskiej konstrukcji wydłużonej”. Dedykowany jednemu z trzech głównych bogów królestwa, był budowany przez kilka wieków, co wpłynęło na jego architekturę. Główny pylon wygląda więc znacznie mniej okazale niż płaskorzeźbiona brama centralna.

Budowa świątyni rozpoczęła się pod koniec II tysiąclecia p.n.e. pod kierownictwem faraona Ramzesa II. To on wzniósł centralny filar, który jest głównym elementem budowli sakralnej. Nie zdążył jednak dokończyć swojego dzieła – niewielu faraonów wyróżniało się długowiecznością.

„Faraon Nektaneb I przejął pałeczkę. Od czasu wybudowania świątyni minęło już kilka wieków. Nektaneb I zdołał wznieść salę hipostylową z licznymi, często rozstawionymi kolumnami. Niestety czas go nie oszczędzał, więc teraz to pomieszczenie wygląda nieco smutno.

Nektaneb I rządził przez 18 lat i w tym czasie udało mu się zwalczyć Persów. Przyczyna jego śmierci nie jest znana, ale godzina żałoby podążyła za nim na jego tronie. Kolejni faraonowie zapomnieli o świątyni Khonsu, a budowę kontynuował dopiero Ptolemeusz III. To on zbudował wspaniałą bramę wejściową, która dziś wita turystów i zadziwia ich misternymi wzorami. I tak, oprócz hieroglifów przedstawiających tematykę mitologiczną i historyczną, zdobi ją trójwymiarowa płaskorzeźba ze skrzydlatym słońcem i wężami.

Świątynia Kalabsza

Ocena: 4.6

Nie wszystkie starożytne egipskie budowle sakralne pochodzą z okresu prehistorycznego. W okresie „n.e.”, kiedy kraj został najechany przez Imperium Rzymskie, na jego terenie również budowano świątynie. A jednym z największych z nich jest Kalabsha.

Świątynię Kalabsha, położoną na prawym brzegu Nilu, zaczęto budować w latach 30. n.e. pod przewodnictwem rzymskiego cesarza Oktawiana Augusta. Ale nigdy nie został ukończony. Cesarze rzymscy również nie słynęli z długowieczności, czasami stawali się zbyt nagle śmiertelni.

Co ciekawe, świątynia Kalabsz została zbudowana na cześć nubijskiego bóstwa Mandulis, które symbolizuje słońce. Nie różni się zbytnio od Amona-Ra ze starożytnej mitologii egipskiej i również często jest przedstawiany jako sokół. Jedynym istotnym „ale” jest to, że Mandulis nosi kunsztowną koronę-atefę z dekoracją z baranich rogów. Ale Amun-Ra nie potrzebuje takich zaszczytów, jest już bogiem słońca.

Świątynia Kalabsha jest architektonicznie podobna do innych budowli sakralnych starożytnego Egiptu, ale nieco bardziej „wyrafinowana”, co wiąże się z wpływami Imperium Rzymskiego. Ma on również kształt ściętej piramidy, ale zewnętrzne ściany nie są pełne, lecz składają się z kolumn.

Swoją drogą, teraz nie jest w tym samym miejscu. Musiał być ostrożnie przeniesiony w połowie ubiegłego wieku, gdy Nil zaczął być blokowany przez Tamę Asuańską z elektrownią wodną.

Kom Ombo

Ocena: 4.5

Egipt znalazł się pod rządami faraonów ptolemejskich pod koniec pierwszego tysiąclecia p.n.e. W tych czasach nie było szczególnie krwawych wojen (później będzie ich kilka), więc władcy skupiali się na religijnym aspekcie egzystencji. Nie tylko ukończyli świątynię Chonsu w Tebach, ale zaczęli budować nową budowlę – jeszcze bardziej ambitną, okazałą i imponującą.

Świątynia Kom Ombo, znajdująca się w starożytnym Egipcie w mieście Nubit, poświęcona była dwóm bóstwom – Horusowi i Sebekowi.

Horus był synem Ra, boga słońca i nieba, często personifikacją męskości. Przedstawiano go z głową sokoła. Nawet jego hieroglif w starożytnym Egipcie był zapisany w formie siedzącego ptaka. Sebek był bogiem wody. W dodatku to właśnie jego „zasługom” przypisywano zalanie Nilu. Sebek był przedstawiany jako człowiek z głową krokodyla, ale był łagodnym bogiem, który chronił zarówno ludzi, jak i swoich panteonowych sąsiadów.

Kom Ombo, w rzeczywistości, jest kompleksem świątynnym i składa się z dwóch sanktuariów. Były absolutnie symetryczne i identyczne ze sobą – no, może poza płaskorzeźbami i innymi ozdobami. Kom Ombo ma jedno wejście, ale jeśli pójdzie się w lewo, w kierunku posągu sokoła, można wejść do sanktuarium Horusa. A jeśli pójdziesz w prawo, w stronę krokodyla, trafisz do sali Sebeka.

Kompleks świątynny na wyspie Teb

Ocena: 4.4

Phile to wyspa w południowej części Nilu, przy pierwszych prądach. Według legendy w tym miejscu pochowany został Ozyrys, starożytny egipski bóg regeneracji i głowa królestwa zmarłych. Osądzała ona dusze zmarłych, określając, jak bardzo byli pobożni za życia. Jeśli zmarły był dobrym człowiekiem – wpuszczano go na pola Hiala; ale jeśli grzesznikiem… W każdym razie Ozyrys miał osobistego potwora zwanego Ammat, który (nawiasem mówiąc, to „dziewczyna”) lubił żywić się niegodziwymi duszami.

Philae była wyspą nie do zdobycia. Nikt poza kapłanami nie miał na niej wstępu. Nawet faraon, choć był wicekrólem Boga na ziemi. Ścisła „kontrola przepustowa”, według legend, nie ominęła fauny. Nawet ptaki i ryby, według starożytnych Egipcjan, nie odwiedzały wyspy Philae.

Wszystko to jednak nie przeszkodziło w wybudowaniu na wyspie ogromnego kompleksu świątynnego. A budowę rozpoczęto w czasach nowszych – na początku IV wieku p.n.e. Następnie faraon Nektaneb I, który miał już swój udział w tebańskim sanktuarium Honsu, rozpoczął budowę świątyni bogini Hathor (patronki nieba, miłości, tańca, upojenia, macierzyństwa i płodności) na wyspie.

W „naszej erze”, gdy starożytny Egipt został podbity przez Rzymian, nie zaprzestano budowy świątyń w Philae. Cesarz Trajan wzniósł świątynię Izydy, bogini kobiecości i macierzyństwa.

Pod koniec XX wieku zbudowano na Nilu Wysoką Tamę Asuańską i wyspa stała się jeszcze bardziej nie do zdobycia niż wcześniej – została całkowicie zatopiona. Na szczęście UNESCO miało czas na przeniesienie helleńskich świątyń do Aguilkia. Bezpowrotnie jednak przepadły np. polichromowane reliefy.

Świątynia grobowa królowej Hatszepsut

Ocena: 4.3

Królowa Hatszepsut rządziła starożytnym Egiptem w połowie drugiego tysiąclecia p.n.e. W ciągu około 20 lat sprawowania władzy zrobiła dla kraju bardzo dużo – odbudowała państwo po poprzednich konfliktach, rozpoczęła kilka nowych, odbudowała wiele miast, „podniosła” gospodarkę i utworzyła kilka szlaków handlowych.

Wszystko to, a także skuteczny mechanizm propagandy państwowej, doprowadziło do tego, że Hatszepsut była bardzo kochana przez lud. Dlatego po jej śmierci – czy to z powodu źle wyrwanych zębów, czy zatrucia toksycznymi kosmetykami – starożytny egipski architekt Senmut (według nieoficjalnych informacji także kochanek królowej) wybudował świątynię na jej cześć.

Świątynia grobowa królowej Hatszepsut w dolinie Deir el-Bahri, wykuta prosto w skale. Składa się z trzech tarasów. W starożytnym Egipcie świątynia ta była cudem architektonicznym. Na wykutych w skałach tarasach rosły drzewa i kwitły ogrody, a przed wejściem wylewało się sztuczne jezioro. A wzniesienie tego architektonicznego arcydzieła zajęło tylko 9 lat.

Teraz oczywiście duża część konstrukcji została zniszczona. Nawet sala hipostylowa straciła swój dach – a kolumny stoją otwarte. Pozostał jednak mały portyk przy wejściu, a nawet zdobiące go posągi są mniej więcej nienaruszone. Przedstawiają one królową Hatszepsut z głową Ozyrysa.

Świątynia w Abu Simbel

Ocena: 4.2

Na zachodnim brzegu Nilu leży górzysty obszar, który jest zarówno wytrzymały, jak i plastyczny. Dlatego wydrążono tu kilka budowli religijnych i ceremonialnych, z których największą i najbardziej imponującą jest kompleks świątynny Abu Simbel.

Kompleks Abu Simbel został zapoczątkowany przez faraona Ramzesa II, który odcisnął swoje piętno również w Luksorze i Tebach. Pierwsze sanktuarium w strukturze jest poświęcone samemu władcy. I zaskakuje obrazami. W wystroju świątyni znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca faraona Ramzesa oddającego cześć bóstwu Ramzesa.

Ta świątynia poświęcona Ramzesowi II honorowała również dwóch starożytnych egipskich bogów, Atona (widzialną formę Ra, tarczy słonecznej) i Ptaha (demiurga, patrona rzemieślników i architektów).

Druga świątynia w kompleksie jest poświęcona Nefertiti. Była nie tylko królową Egiptu, ale także pierwszą żoną faraona Ramzesa II. W tym sanktuarium czczono zarówno ją, jak i boginię Hathor, patronkę nieba, miłości, płodności, macierzyństwa, a nawet upojenia.