6 najlepszych suplementów żelaza

*Przegląd najlepszych według redaktorów. O kryteriach wyboru. Materiał ten ma charakter subiektywny i nie stanowi reklamy ani wytycznych do zakupu. Przed zakupem należy skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia.

Według WHO ponad 2 miliardy ludzi jest uzależnionych od żelaza w organizmie w zakresie swoich codziennych potrzeb. ludzi na świecie cierpi na anemię spowodowaną niedoborem żelaza. Większość z nich to kobiety i dzieci. W Rosji 12% kobiet w wieku rozrodczym cierpi na anemię, a prawie połowa wszystkich płodnych kobiet cierpi na cichy niedobór żelaza. Powodem tego są osobliwości kobiecej fizjologii, połączone z niedostatecznym przyjmowaniem pierwiastka z pożywieniem. U dzieci, jedno na troje ma albo klinicznie istotną anemię, albo utajony niedobór żelaza.

Śladowe ilości żelaza w żywności, ale jest ono słabo wchłaniane, zwłaszcza z pokarmów roślinnych. Podczas gdy mięso może wchłonąć do 20% żelaza, rośliny nie więcej niż 5%. Dlatego WHO uznaje wegetarianki za osoby zagrożone anemią z niedoboru żelaza u kobiet w ciąży i zaleca im przyjmowanie suplementów żelaza w ramach profilaktyki od najwcześniejszego etapu. To chyba jedyna grupa osób, którym takie preparaty przepisuje się profilaktycznie.

Inną grupą, która może ich potrzebować są kobiety z obfitymi miesiączkami. Ich dzienne zapotrzebowanie na żelazo wynosi 3 mg, ale nie więcej niż 2 mg może być wchłonięte z pożywienia w ciągu doby. W praktyce jednak, jeśli niedobór żelaza jeszcze się nie rozwinął, do jego zapobiegania może wystarczyć kompleks witaminowo-mineralny zawierający żelazo – nawet niedrogi domowy Complivit zawiera 5 mg tego pierwiastka.

Zazwyczaj więc wskazaniem do stosowania preparatów żelaza jest zdiagnozowana anemia – brak hemoglobiny we krwi.

Objawy niedoboru żelaza

Większość żelaza w organizmie występuje w postaci hemoglobiny, specjalnej substancji, która wiąże tlen z powietrza i uwalnia go do tkanek, usuwając w zamian dwutlenek węgla. Ilość żelaza we krwi ocenia się więc najczęściej na podstawie poziomu hemoglobiny. Normalna zawartość hemoglobiny we krwi dla mężczyzn 130-170 g/l, kobiet 120-150 g/l (w czasie ciąży wskaźnik ten spada do 110-140, ponieważ w tym okresie krew się rozrzedza), dla dzieci od roku do 14 lat – 110-150 g/l.

W praktyce jednak normalna hemoglobina jest daleka od zagwarantowania prawidłowej zawartości żelaza w organizmie. Dobry metabolizm tlenu jest niezbędny dla wszystkich organów i układów: mózg umiera bez tlenu w ciągu 5 do 6 minut. Nie szczędzi się wysiłku, aby utrzymać prawidłowy poziom hemoglobiny, aż do wyczerpania wszystkich rezerw. Dlatego niedobór żelaza ocenia się zwykle na podstawie innych wskaźników.

indeks	Norma dla kobiet	Norma dla mężczyzn
ferrytyna	10-120 µg/l	20-250 µg/l
transferyna	2-4 g/l	2-4 g/l
% nasycenie transferryną	15-50	20-55
żelazo w surowicy	80,9-30,4 µmol/l	11,6-30,4 µmol/l

Spadek którejkolwiek z tych wartości wskazuje na ukryty niedobór żelaza w organizmie.

Wraz z narastaniem problemu pojawiają się też objawy, które można wykryć samodzielnie:

1. Suche, rozdwojone włosy, nadmierne wypadanie włosów;
2. kruche paznokcie,
3. „Swędzenie” w kącikach ust, pęknięcia, sucha skóra wokół ust;
4. Zaburzenia snu: senność w ciągu dnia i bezsenność w nocy;
5. Język staje się gładki, a brodawki znikają;
6. Zboczenie smaku – chęć jedzenia kredy, ziemi, gumy i innych niejadalnych rzeczy;
7. Szybkie zmęczenie, osłabienie mięśni.

Objawy te związane są z niedoborem tego makroskładnika w tkankach: jest on niezbędny nie tylko do prawidłowego metabolizmu tlenu, ale także do pracy mięśni (15% całego żelaza w organizmie znajduje się w białku mięśniowym – mioglobinie), wielu procesów metabolicznych.

Ranking najlepszych suplementów żelaza

Nominacja	miejsce	nazwa produktu	cena
Najlepsze suplementy żelaza dla kobiet w ciąży	1	Totema	505€
2	Ferro-Folgamm	259€
3	Fenyuls	280€
4	Gynotardiferon	190€
Najlepsze suplementy żelaza dla dzieci	1	Krople Maltofer	254€
2	Syrop Ferrum-Lek	140€

Najlepsze suplementy żelaza dla kobiet w ciąży

Jak już wspomniano, aż 50% kobiet w wieku płodnym ma ukryty niedobór żelaza. Sytuacja pogarsza się po rozpoczęciu ciąży. 320-500 mg substancji stosuje się w celu zwiększenia stężenia hemoglobiny i zwiększenia metabolizmu komórkowego, 100 mg w celu zbudowania łożyska, 50 mg w celu zwiększenia rozmiaru macicy i 400-500 mg na potrzeby płodu. Zatem w czasie ciąży spożywa się łącznie od 1200 do 1140 mg żelaza. Jest on szczególnie aktywny w 16-20 tygodniu ciąży, kiedy to płód rozpoczyna proces hematopoezy. W tym czasie dzienne zapotrzebowanie kobiety na żelazo wzrasta do 6 mg na dobę.

W profilaktyce niedoboru żelaza, jak wspomniano wyżej, zwykle wystarczają kompleksy witamin i minerałów. Jeśli jednak anemia już się rozwinęła, dzienne zapotrzebowanie na żelazo jest znacznie wyższe: 100 do 300 mg.

Wybierając najlepsze preparaty żelaza do uwzględnienia w rankingu kierowaliśmy się zaleceniami WHO, zgodnie z którymi w leczeniu niedokrwistości, w tym u kobiet w ciąży, preferowane są preparaty żelaza dwuwartościowego. W takiej postaci jest najlepiej wchłaniany przez przewód pokarmowy. W użytku domowym leki doustne (do przyjmowania doustnie) są lepsze niż iniekcyjne. Nie wymaga wykwalifikowanych pielęgniarek ani nikogo o specjalistycznych umiejętnościach. Po drugie, eliminuje możliwość wystąpienia powikłań po iniekcji. Dlatego nie uwzględniliśmy w rankingu produktów do iniekcji, pozostawiając je dla specjalistów pracujących w środowisku medycznym.

Nie zaleca się łączenia wszystkich doustnych preparatów żelaza z jedzeniem, ponieważ herbata, kawa, pokarmy bogate w wapń zmniejszają ich wchłanianie. Z tego samego powodu nie należy ich łączyć z preparatami magnezowymi i glinowymi (większość leków na zgagę).

Najwcześniej po 3 tygodniach terapię należy uznać za skuteczną; czas jej trwania waha się od miesiąca do sześciu miesięcy: tak długi okres jest niezbędny do odnowienia zapasów organizmu i czerwonych krwinek (średni czas życia czerwonej krwinki wynosi 120 dni).

Totem

Ocena: 4.8

Zawiera żelazo, miedź i mangan. Dwie ostatnie substancje są potrzebne do poprawy wchłaniania żelaza: wchodzą w skład białek transportowych. Zwiększają również ochronę antyoksydacyjną: dwuwartościowe jony żelaza mogą aktywować peroksydację lipidów na powierzchni błony śluzowej żołądka i tym samym wywoływać działania niepożądane (zgaga, nudności, biegunka).

Dostępny w postaci roztworu doustnego do rozpuszczenia w szklance wody lub soku jabłkowego. Potrzebne jest od 2 do 4 ampułek na dobę. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych, zaleca się rozpoczęcie od najmniejszej dawki i stopniowe jej zwiększanie.

Ponieważ roztwór może zabarwić szkliwo zębów, lepiej pić go przez rurkę, a zaraz po wypiciu – umyć zęby.

Zalety

• wysoce strawna forma,
• kompleksowy skład,
• rozsądna cena.

Wady

• nieprzyjemny smak,
• Niewygodne otwieranie ampułek.

Ferro-Folgamm

Ocena: 4.7

Oprócz dwuwartościowej soli żelaza, cyjanokobalaminy (witaminy B12), kwasu foliowego i kwasu askorbinowego. Witamina B12 i kwas foliowy poprawiają hematopoezę, a witamina C sprzyja lepszemu wchłanianiu żelaza, jest też silnym antyoksydantem. Lekarze twierdzą, że zwiększa hemoglobinę średnio o 2,5 mg dziennie, dzięki czemu samopoczucie pacjenta szybko się poprawia. Jednak leczenie musi być zakończone w całości, inaczej efekty będą tymczasowe.

Dostępne w kapsułkach do przyjmowania 1 – 2 x 3 razy dziennie.

Zalety

• Szybko normalizuje poziom hemoglobiny,
• Wygodna forma dostawy.

Wady

• możliwe skutki uboczne.

Fenulse

Ocena: 4.5

Kolejny kompleks łączący żelazo dwuwartościowe z witaminami: zawiera witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B5, B6), w celu normalizacji metabolizmu, który często jest zaburzony w niedoborze żelaza; oraz C. Kapsułki leku zawierają mikrogranulki, z których stopniowo uwalniane jest żelazo i witaminy, co zmniejsza podrażnienie błony śluzowej żołądka, a tym samym prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych.Przyjmować 1 – 2 kapsułki dziennie, w zależności od nasilenia niedokrwistości.

Zalety

• Jedna tabletka dziennie jest zazwyczaj wystarczająca,
• Opóźnione wchłanianie zmniejsza efekty uboczne,
• niska cena.

Wady

• nie.

Gynotardiferon

Ocena: 4.4

Zawiera sól żelaza i kwas foliowy, który normalizuje hematopoezę i tworzenie się układu nerwowego u płodu. Zalecane 1 do 3 tabletek dziennie, w zależności od stopnia nasilenia anemii. Po przywróceniu hemoglobiny do normy dawkę należy zmniejszyć do 1 tabletki dziennie, następnie, standardowo dla większości preparatów żelaza, kurs 1 do 3 miesięcy.

Przyjmując suplementy żelaza należy pamiętać, że wszystkie one barwią stolec na czarno, a wykonany w tym czasie test na krew utajoną w kale daje wynik fałszywie dodatni, gdyż mierzy dokładnie żelazo w stolcu (którego nie powinno być w normie). Osoby cierpiące na zapalenie błony śluzowej żołądka, zapalenie jelit i inne choroby zapalne przewodu pokarmowego powinny bardzo uważać na takie produkty, ponieważ podrażniają one błonę śluzową.

Najlepsze preparaty z żelazem dla dzieci

O ile przy wyborze leku dla dorosłych najważniejsza jest skuteczność i bezpieczeństwo, o tyle w przypadku dzieci na pierwszy plan wysuwa się przestrzeganie zasad leczenia przez dziecko. Żadna matka długo tego nie wytrzyma, jeśli za każdym razem trzeba dosłownie wpychać lekarstwo do dziecka walką.

Jest jeszcze jeden niuans: forma zwolnienia. Tabletki nie powinny być przepisywane dzieciom poniżej 3 roku życia, a kapsułki są zabronione dla dzieci poniżej 7 roku życia z obawy, że dziecko zadławi się tabletką lub kapsułką. To znaczy, że preparaty dla dzieci to krople lub syropy. Ale dwuwartościowe żelazo ma silny metaliczny smak, którego żadne dodatki nie mogą zamaskować – i dzieci często odmawiają jego przyjmowania. Ponadto dwuwartościowe żelazo jonowe, przy wszystkich swoich zaletach, podrażnia błonę śluzową przewodu pokarmowego, a delikatny organizm dziecka reaguje na to nudnościami i wymiotami znacznie częściej niż u dorosłych.

W rankingu najlepszych preparatów żelazowych dla dzieci uwzględniliśmy więc środki, które zawierają żelazo trójwartościowe – ale w specjalnej, nowoczesnej formie: wodorotlenek żelaza z kompleksem polimaltozowym. Jest to duża cząsteczka składająca się z żelaznego „rdzenia” otoczonego polimaltozową (polisacharydową) otoczką. Dzięki temu makroskładnik nie wchodzi w bezpośrednią interakcję z komórkami przewodu pokarmowego ani ich nie podrażnia; nie wykazuje charakterystycznego smaku w kroplach, płynach i syropach; nie wchodzi w interakcje z innymi substancjami. Wchłanianie takiego żelaza jest wolniejsze niż żelaza dwuwartościowego, ale wchłanianie jest na ogół wystarczająco dobre dla skutecznej terapii.

Kolejną zaletą tych produktów jest to, że nie można się nimi zatruć ze względu na powolne wchłanianie, a to jest bardzo ważne, jeśli chodzi o dzieci.

Dawkowanie preparatów zawierających wodorotlenek żelaza z kompleksem polimaltozowym: 3 – 5 mg aktywnego żelaza na kg masy ciała. Dokładniejsze instrukcje poda lekarz prowadzący: samoleczenie w przypadku dzieci nie jest zbyt rozsądne.

Krople Maltofer

Ocena: 4.9

Roztwór zawiera 50 mg żelaza w 1 ml (20 kropli), czyli 2,5 mg w 1 kropli. Dzięki temu jest bardzo łatwy do dozowania: 1-2 krople na kilogram masy ciała dziecka dziennie, w zależności od nasilenia anemii. Dzienną dawkę można przyjąć jednorazowo, mieszając krople z sokiem lub dowolnym napojem bezalkoholowym. Brak ograniczeń wiekowych.

Zalety

• bezpieczeństwo,
• wygodny sposób dozowania.

Wady

• zawiera cukier

Syrop Ferrum-Lek

Ocena: 4.6

Jedna miarka syropu zawiera 50 mg aktywnego żelaza. Podobnie jak w przypadku poprzedniego środka, można go zmieszać z dowolnym napojem bezalkoholowym lub dodać do pokarmu dla dziecka. Ponieważ minimalna ilość syropu, którą można odmierzyć to pół miarki, nie jest on zalecany dla dzieci poniżej 1 roku życia.

Zalety

• bezpieczeństwo,
• niska cena.

Wady

• Tylko dla dzieci powyżej roku życia.