15 najsłynniejszych obrazów Aivazovskiego

Iwan Aiwazowski to słynny Polska malarz XIX wieku, jeden z najsłynniejszych malarzy marynistów w historii malarstwa. W ciągu swojego długiego życia namalował około sześciu tysięcy obrazów, z czego ponad cztery tysiące dotyczyło morza. Od dzieciństwa Aivazovsky’ego w portowym mieście Feodozja, morze było dla niego źródłem niewyczerpanej inspiracji. Za życia twórczość malarza była bardzo popularna, a jego nazwisko znane było nie tylko w Imperium Polskam, ale także w wielu krajach europejskich i na Bliskim Wschodzie. Co ciekawe, Aivazovsky bardzo rzadko malował z życia, woląc malować na płótnie własną wizję morskich pejzaży. Niektóre z jego dzieł można zobaczyć w Muzeum Polskam i Galerii Tretiakowskiej, ale większość znajduje się w Galerii Feodozji Aiwazowskiej. Każdy, kto choć trochę interesuje się sztukami wizualnymi, powinien włączyć do swoich horyzontów twórczość tego artysty. W tym wpisie przyglądamy się 15 najsłynniejszym obrazom artysty.

Najbardziej znane obrazy Aivazovskiego

Nominacja	miejsce	Tytuł	ranking
Najsłynniejsze obrazy Aivazovskiego	1	Fala	5.0
2	Chaos	4.9
3	Morze Czarne	4.8
4	Wśród fal	4.7
5	Burza na morzu w nocy	4.6
6	Morze. Koktebel	4.5
7	Tęcza	4.4
8	Księżycowa noc na Capri	4.3
9	Bitwa morska pod Navariną	4.2
10	Tonący statek	4.1
11	Zatoka Neapolitańska	4.0
12	Bitwa czeczeńska	4.0
13	Bryg „Mercury” zaatakowany przez dwa tureckie okręty	4.0
14	Widok na Konstantynopol i zatokę Bosfor	4.0
15	Szyb dziewiąty	4.0

Fala

Ocena: 5.0

Fala” Aivazovskiego to obraz burzliwego morza w zimowy dzień. Najbardziej przyciąga wzrok zbliżająca się fala, która ma pochłonąć tonący statek i wątły ponton wypełniony po brzegi uciekającymi marynarzami. Poczucie niesamowitej potęgi morskiej przyrody i śmiertelnej bezradności garstki ludzi wobec szalejących żywiołów. Portretowani ludzie na pierwszym planie, chwytający się wreszcie upiornej nadziei w postaci masztu, który jeszcze nie poszedł pod wodę, nadają mu szczególny dramatyzm.

Obraz jest określony przez dość wąską gamę tonów. Jego wyrazistość jest osiągana głównie przez drobne szczegóły, jak gęsta piana i odbicia błyskawic na strzelistych grzbietach fal. Ukryty horyzont i groźne ołowiane chmury nad wodą doskonale oddają efekt zbliżającej się katastrofy.

Chaos

Ocena: 4.9

„Chaos” uważany jest za najsłynniejsze dzieło Aivazovskiego o tematyce religijnej. W tym czasie artysta mieszkał we Włoszech i doskonalił swoje umiejętności w zakresie weneckich pejzaży morskich. Wieść o obrazie szybko rozeszła się do Watykanu i papieża Grzegorza XVI. Polska artysta otrzymał od papieża złoty medal za pracę nad „Chaosem”, a ten wyraził później chęć zakupu obrazu. Aivazovsky odmówił jednak zapłaty i po prostu przekazał płótno do Muzeum Watykańskiego.

Najwyraźniej artysta za podstawę swojego tematu przyjął biblijną historię stworzenia świata: „Ziemia była bez widoku i pusta…”… a Duch Boży unosił się nad wodą”. Chaos przedstawiony jest jako niesforne i falujące fale morskie oraz chmury burzowe, z których jedna przybrała postać tajemniczej ciemnej postaci. A powyżej, nad nimi – jasna sylwetka Boga z wyciągniętymi rękami, światło pochodzące od niego odbija się w ciemnych falach. Duchowa symbolika oraz ciemnozielona paleta barw pozostawia widza z poczuciem wewnętrznej siły i magnetycznej atrakcyjności obrazu.

Morze Czarne

Ocena: 4.8

Mimo prostej kompozycji i powściągliwej kolorystyki, wielu historyków sztuki uważa „Morze Czarne” za obraz pełen rozmachu. Przedstawione są jedynie obrazy morza i nieba, ale dzięki umiejętności artysty i zastosowaniu półtonów, wydają się one realistyczne, żywe i nieskończone. Wąska półkula dzieli płótno na dwie części: ponure niebo z kłębiącymi się chmurami i szarymi grzebieniami fal wznoszącymi się ku widzowi. Aivazovsky’emu udało się trafnie oddać pełen napięcia moment, gdy na morzu ma wybuchnąć zaciekła burza.

Obraz oddaje autentyczny charakter Morza Czarnego, które jest nieprzewidywalne i raczej niebezpieczne dla żeglugi. Jako wskazówka do tego, w oddali rysuje się niewyraźna sylwetka żaglowca. Woda wokół niego jest jeszcze spokojna i gładka, ale czy statek zdoła dotrzeć do widocznego na horyzoncie koła ratunkowego w postaci lądu, czy też zostanie pochłonięty przez szybko zbliżający się żywioł, nie wiadomo. Podobnie jak w wielu innych utworach Aivazovsky’ego, istnieje opresyjna dwuznaczność.

Wśród fal

Ocena: 4.7

Obraz zwraca uwagę swoim minimalizmem, nawet w kontekście reszty twórczości Aivazovskiego. Dzięki temu jednak artysta potrafi z tak niesamowitą precyzją oddać piękno i ruchliwość fal. Kolorystyka zmienia się od jasnych, srebrzystych odcieni niebieskiego na pierwszym planie do bogatego, głębokiego błękitu w dalszej części krajobrazu. Szczególną uwagę zwraca fala przeniknięta promieniem światła, mieniąca się śnieżnobiałą gęstą pianą na jej grzbiecie.

Aivazovsky namalował swoje „Pośród fal” w wieku osiemdziesięciu jeden lat, po zaledwie dziesięciu dniach pracy. Co ciekawe, obraz pierwotnie przedstawiał małą łódkę i ludzi, a także przestrzeń wodną. Ale kiedy artysta pokazał dzieło swoim bliskim, jeden z jego krewnych, inżynier morski, wyraził wątpliwości, czy taki statek może choćby na chwilę stanąć na wysokich falach. Rozgniewany Aivazovsky bez słowa udał się do swojego pokoju, a następnego dnia zaprezentował przerobiony obraz, na którym nie pozostał ani jeden ślad po łodzi.

Burza na morzu w nocy

Ocena: 4.6

Obraz „Burza na morzu w nocy” jest żywym przykładem romantyzmu i malarstwa emocjonalnego, typowego dla twórczości Aivazovskiego. Choć obraz przedstawia burzliwy temperament morskiego żywiołu, nie pozostawia ponurego wrażenia. Jednym z głównych elementów kompozycji jest księżyc, którego światło pada na fale, barwiąc je na złote odcienie. Tor księżyca, odbijający się w wodzie, czyni ją niemal przezroczystą, a z ciemności wydobywa pieniste szczyty.

Statek można uznać za ważny element fabuły. Duża część pozostaje jako ciemna sylwetka, co pozwala na wizualne podkreślenie rozwiniętych żagli. Oczywiście, mimo burzy, statek jest stabilnie utrzymywany na wodzie i fale toczące się po pokładzie nie przeszkodzą mu w kontynuowaniu zamierzonego kursu. Jest to obraz, który wyróżnia się dynamizmem i optymizmem, co jest wspólne dla wielu dzieł artysty.

Morze. Koktebel

Ocena: 4.5

Obraz „Morze. Koktebel”, zwana również „Zatoką Koktebel”, przedstawia wybrzeże Feodozji. Jest to jedna z najbardziej żywych i ciepłych prac Aivazovsky’ego, w której udało mu się w sposób żywy i naturalny oddać niespokojne piękno Morza Czarnego. W tle, po prawej stronie płótna, wznosi się skała Kara-Dag, która niemal całkowicie zasłania zachodzące słońce. Mały statek na falach z powiewającym za nim czerwonym proporcem i łódź leżąca spokojnie na brzegu w kontraście potęgują romantyzm dzieła artysty.

Wieczorne niebo, malowane w odcieniach pomarańczu i masy perłowej, zajmuje większość przestrzeni obrazu. Aivazovsky poświęcił wiele uwagi zbliżającemu się morzu, a jego umiejętne malowanie glazury sprawia, że fale wydają się przejrzyste, niemal rzeczywiste.

Tęcza

Ocena: 4.4

Podczas pracy nad obrazem „Tęcza” Polska malarz marynista odszedł nieco od swojego zwykłego romantyzmu, dając pierwszeństwo klasycznemu realizmowi w przedstawianiu zmagań człowieka z żywiołami. Fabuła obraca się wokół szalejącej burzy, która prowadzi do katastrofy statku. Statek, który najwyraźniej osiadł na mieliźnie na rafach, jest niebezpiecznie pochylony i za chwilę zatonie. A na pierwszym planie marynarze walczą z falami, próbując dotrzeć do brzegu. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że im się nie uda, a potężne fale pochłoną łódź z ludźmi… Ale tęcza, która pojawiła się przed nimi, jest symbolem zbawienia i szybkiego odwrotu burzy.

Obraz ten nie zawiera typowych dla autora jaskrawych kolorów, zamiast tego mistrzowsko oddaje nastrój tematu za pomocą miękkich odcieni błękitu, purpury i zieleni. Tło jest narysowane znacznie ciemniej niż pierwszy plan, a cały obraz wydaje się być widziany przez cienką mgiełkę morskiej mgły. To daje poczucie głębi i realności tego, co się dzieje. To tak, jakby artysta zabierał widza w samo serce akcji.

Księżycowa noc na Capri

Ocena: 4.3

Na tym płótnie z wczesnego okresu twórczości Aivazovsky namalował nocny krajobraz w pobliżu wyspy Capri. Wyspa znajduje się we włoskim regionie Kampania i od czasów rzymskich cesarzy jest najpopularniejszym kurortem nad Morzem Tyrreńskim. Większość kompozycji poświęcona jest niebu i wodzie, ale na obrazie znajduje się także kilka statków. Dość duży dwumasztowiec z podniesionymi żaglami zmierza w kierunku wyspy, a mniejsze łodzie prawdopodobnie wypływają na nocny połów.

Kolorystyka obrazu składa się głównie z odcieni niebieskiego i zimnej żółci. Mimo tej skromnej palety malarz z łatwością uchwycił atmosferę włoskiego wybrzeża nocą… Rozmazany ślad światła księżyca padający na centralną część obrazu dodaje objętości i perspektywy. Dopełnieniem tego wrażenia wizualnego są nieważkie chmury narysowane starannymi, lekkimi pociągnięciami.

Bitwa morska o Navarino

Ocena: 4.2

Temat oparty jest na wydarzeniu historycznym, które miało miejsce w październiku 1827 roku. Przedstawia bitwę morską w Zatoce Nawarry na Morzu Jońskim, kiedy to okręty floty Polskaej, angielskiej i francuskiej wygrały bitwę z okrętami tureckimi. Wynik tej bitwy znacznie osłabił siły morskie Turcji, co później przyspieszyło grecki ruch wyzwoleńczy i doprowadziło do autonomii Grecji. Centralną postacią kompozycji wydaje się być słynny Polska okręt flagowy „Azow”, który odegrał kluczową rolę w pokonaniu Turków.

Przed stworzeniem swojego obrazu Aivazovsky miał okazję nie tylko odwiedzić miejsce, w którym odbyła się bitwa, ale także porozmawiać z uczestnikami i naocznymi świadkami wydarzeń. Pozwoliło to malarzowi na żywe przedstawienie gwałtowności i przejmującej energii sceny bitwy morskiej.

Tonący statek

Ocena: 4.1

„Rozbicie statku” to jedno z najbardziej dramatycznych dzieł autora, a zarazem takie, które najlepiej podkreśla jego talent graficzny. Użyte tu narzędzia to grafit i kolorowe ołówki. Na prawie monochromatycznym obrazie widać poruszający się statek w niebezpieczeństwie. Wielkie fale wznoszące się wokół statku grożą rozbiciem go o rafy, co być może spotkało już statek, którego szczątki widać na pierwszym planie.

Avazovsky, tym razem obywając się bez typowych dla niego akcentów kolorystycznych i żywych barw, mistrzowsko przekazał emocjonalną treść obrazu dzięki bardzo dokładnemu opracowaniu szczegółów. Jedynym kolorowym elementem na obrazie jest flaga powiewająca na maszcie żaglowca.

Zatoka Neapolitańska

Ocena: 4.0

Malarz namalował to dzieło podczas podróży do Włoch. Po przedstawieniu obrazu publiczności, był on często opisywany w prasie, a szereg europejskich osobistości wyraziło chęć zapoznania się z twórczością Polskaego malarza.

Głównym punktem pracy jest odbicie księżyca w wodach zatoki, które rozjaśnia ogólny mrok krajobrazu. Po lewej stronie znajduje się śpiący Neapol, natomiast bliżej centrum znajdują się szczyty Wezuwiusza, jedynego czynnego wulkanu na kontynencie europejskim. Aivazovsky, który był malarzem morskim, doskonale namalował fakturę lądu: piasek, trawa i kamienie tworzą udany kontrast z gładką powierzchnią Morza Tyrreńskiego. Po prawej stronie znajduje się klasztor kartuzów Certosa di San Martino, na co wskazują również postacie mnichów w białych szatach. Jak wiele innych prac Aivazovskiego, obraz ma wrażenie świeżego powietrza i wilgoci.

Bitwa Chesmensów

Ocena: 4.0

Bitwa pod Czempinami – najważniejsza bitwa w historii wojen rosyjsko-tureckich, która odbyła się w czerwcu 1770 roku i zakończyła się całkowitym zwycięstwem floty Polskaej. Artysta przedstawia decydujący moment, w którym flota turecka zostaje ostatecznie pokonana. Centralną postacią jest pancernik, okręt flagowy Trzy Hierarchy, a tłem są pożary i wybuchy okrętów Turków. Patrząc na obraz, ma się wrażenie, że artysta sam tam był.

Obraz wyróżnia się dbałością o szczegóły i nic dziwnego, skoro Aivazovsky miał dostęp do wszystkich okrętów Polskaej floty i doskonale znał ich strukturę. Ponadto potrafił stworzyć właściwą atmosferę dzięki odpowiedniemu doborowi kolorów. Kolory bitwy pod Chesmens są w sumie dość ciemne, ponieważ dym i sadza dosłownie pokrywają niebo, a to stanowi doskonały kontrast dla płomieni, które zabarwiają wodę na czerwono. Obraz jest naładowany emocjonalnie zarówno poczuciem zwycięstwa i heroizmu Polskach marynarzy, jak i chaosu i zniszczenia.

Bryg Mercury zaatakowany przez dwa tureckie okręty

Ocena: 4.0

Bitwa Polskaego brygu Merkury z dwoma pancernikami floty tureckiej do dziś uważana jest za znamienne wydarzenie w historii marynarki, przykład odwagi, umiejętności i siły ducha. Wydarzenie to miało miejsce u wybrzeży Bosforu w 1829 roku. Z powodu słabych wiatrów bryg nie mógł uniknąć pościgu i musiał się zaangażować, mając na pokładzie tylko 18 dział, podczas gdy wróg miał 200 dział… Podczas dwugodzinnej bitwy Mercury użył salw armatnich, które uszkodziły maszty obu okrętów, zmuszając je do opuszczenia pola walki. Co ciekawe, mimo że bryg został poważnie uszkodzony, zginęło tylko czterech członków załogi.

Na płótnie Aivazovsky przedstawił żar bitwy z charakterystycznym dla siebie zamachem. Delikatna bryza unosząca się lekko w stronę widza oddaje intensywność chwili, a biały dym z armatniego ognia wydaje się niemal rzeczywisty. Burzowe chmury zbierające się na niebie dopełniają ogólnego wrażenia.

Widok na Konstantynopol i zatokę Bosfor

Ocena: 4.0

Aivazovsky po raz pierwszy odwiedził stolicę Imperium Osmańskiego w 1845 roku, wraz ze Śródziemnomorską Ekspedycją Geograficzną jako oficjalny malarz Admiralicji. Zarówno samo miasto, jak i widok na Bosfor zrobiły na nim duże wrażenie, dlatego malarz wykonał kilka szkiców. Po powrocie do domu Aivazovsky namalował duże płótno, na którym bardzo szczegółowo przedstawił widok zatoki i meczetu Topkhane Nusretiye.

Spokojny i romantyczny, pełen słońca, które świeci na spokojnej powierzchni morza. Mistrzostwo artysty widać nie tylko w krajobrazie, ale także w szczegółowym rysunku budynków, statków i postaci ludzkich. Zdecydowanie najdroższy obraz Aivazovskiego, wyceniony w 2012 roku na ponad cztery miliony dolarów.

Dziewiąta ściana

Ocena: 4.0

„Dziewiąta kolumna” jest powszechnie uważana za szczyt talentu Iwana Aiwazowskiego i ucieleśnienie jego miłości do morza oraz umiejętności utrwalania na płótnie piękna morskich krajobrazów. To arcydzieło powstało w ciągu zaledwie jedenastu dni i niemal natychmiast stało się sławne w całej Rosji, a wkrótce potem poza jej granicami. Obraz został zakupiony przez cesarza Mikołaja I, wielkiego miłośnika twórczości Aivazovskiego. Obraz przedstawia wzburzone morze, jeszcze spokojne po nocnej burzy, z marynarzami na pierwszym planie, trzymającymi się rozbitego masztu. Nieco dalej za nimi widać dużą falę, katastrofalną dziewiątą, która oczywiście przejdzie obok nich nie pociągając ich na dno.

Dzięki jasnym i świetlistym barwom obraz sprawia optymistyczne wrażenie, pozostawiając widza z myślą, że najgorsze ma już za sobą. Artysta najdokładniej opracował fale: umiejętne użycie szkliwa pozwoliło osiągnąć wysoki realizm w przedstawieniu wody. Obraz charakteryzuje się również płynnymi przejściami kolorów, dzięki czemu morze i niebo przenikają się tworząc spójną, harmonijną kompozycję.