10 najsłynniejszych obrazów Leonarda da Vinci

Leonardo da Vinci był geniuszem, który wyróżniał się w wielu dziedzinach i jest znany jako utalentowany wynalazca, naukowiec, architekt, rzeźbiarz i pisarz. Ale ikona włoskiego renesansu, która wzniosła się na najwyższe szczyty w sztuce malarskiej. Choć liczba zachowanych obrazów jest niewielka, jego jakościowy wkład w kulturę światową jako artysty jest ogromny. Dzięki mistrzowskiej znajomości ludzkiej anatomii i mistrzowskiemu oddaniu światła na płótnie, dzieło Da Vinci stanowi wielki krok w kierunku realizmu. Jego twórczość miała bezpośredni wpływ na późniejszy rozwój malarstwa w Europie i daleko poza nią. Wybór dziesięciu najsłynniejszych arcydzieł Da Vinci.

Przegląd najsłynniejszych obrazów Leonarda da Vinci

Adoracja Magów

Ocena: 4.5

To wczesne dzieło zostało namalowane w 1480 roku na zlecenie augustianów z klasztoru San Donato, położonego w Scopeto, niedaleko Florencji. Miał on zdobić główny ołtarz klasztorny, ale nie został ukończony z powodu wyjazdu artysty do Mediolanu. Obraz ten przedstawia znaną scenę z Ewangelii: Trzej mędrcy podążający za gwiazdą przewodnią do Betlejem, aby złożyć dary nowo narodzonemu Chrystusowi. Na płótnie znajdują się również pielgrzymi otaczający Maryję i Dzieciątko oraz jeźdźcy w tle.

Kompozycja wygląda bardzo harmonijnie z centrum pracy ujętym w trójkąt z głową matki na szczycie. Wyróżnia się na tle innych postaci w spacyfikowanej i spokojnej pozie. Aby podkreślić główną postać, da Vinci nieco zaburza perspektywę, czyniąc Madonnę z Dzieciątkiem nieco większą. Stojący po prawej stronie młody mężczyzna to według historyków sztuki sam autor w młodym wieku (w chwili powstania obrazu miał około 30 lat).

Madonna Litta

Ocena: 4.5

Współczesny tytuł obraz zawdzięcza rodzinie Litta z Mediolanu, która posiadała go w swojej prywatnej kolekcji przez kilka wieków. Da Vinci pierwotnie namalował go dla władców Mediolanu. Wizerunek kobiety trzymającej na rękach dziecko był bardzo popularnym tematem w malarstwie końca XV i początku XVI wieku. Madonna Litta wyróżnia się wśród dzieł słynnego malarza harmonią formy, symetrią kompozycji oraz równowagą światła i cienia.

Obraz jest dziełem wysoce emocjonalnym, które zawiera ukryte, ale zrozumiałe dla uważnego widza znaczenie. Sądząc po nitkach na ubraniu kobiety, powszechne wówczas specjalne rozcięcia pielęgnacyjne były już zabezpieczone, czyli dziecko było na etapie odstawiania od piersi. Ale najwyraźniej, nie mogąc znieść żałosnego płaczu dziecka, jego matka pospiesznie otworzyła szwy i nakarmiła go. W lewej ręce dziecka możemy dostrzec świergotek. Da Vinci lubił ptaki i w jego sztuce symbolizowały one ludzką duszę.

Annunciation

Ocena: 4.5

Obraz ten został stworzony przez młodego Leonarda da Vinci w pracowni, w której uczył się u malarza Andrea del Verrocchio. Podstawą tego obrazu jest opisane w Ewangelii ukazanie się Archanioła Gabriela Matce Boskiej, gdy zapowiada, że została wybrana na matkę Chrystusa. Niebiański posłaniec trzyma w lewej ręce białą lilię, symbolizującą czystość Maryi. Autor umieścił w nim rozległy krajobraz z rzędem drzew, górami i rzeką w tle, po której płyną statki. Rozwiązanie to, w odróżnieniu od tradycyjnego halowego przedstawienia tego biblijnego wydarzenia, pozwoliło zintensyfikować wrażenie i podkreślić podniosłość chwili.

Choć obraz należy do wczesnych prac da Vinci, podkreśla indywidualność i wrodzony talent Da Vinci. Był jednym z pierwszych artystów swoich czasów, który zwrócił taką uwagę na tło krajobrazu, nikt też przed nim nie potrafił tak starannie i realistycznie narysować fałd draperii.

Madonna z goździkiem

Ocena: 4.6

Dzieło to zostało stworzone przez da Vinci w czasie, gdy stał się już niezależnym artystą i właścicielem własnej pracowni, co poświadczają dokumenty florenckie. Według zapisków malarza i pisarza Giorgio Vasariego, współczesnego Leonardo, „Madonna z goździkami” była przeznaczona dla papieża Klemensa VII.

Na zdjęciu widać kontrast między spokojną, uduchowioną matką a spontanicznym, energicznym dzieckiem, które z trudem sięga do trzymanego w ręku kwiatu. Czerwony goździk, który tak przyciągnął uwagę niemowlęcia, wypełnia scenę dramatyzmem, gdyż w kontekście ówczesnej symboliki religijnej symbolizował przyszłą mękę Pańską. Kolorystyka ubrania Madonny współgra z górskim krajobrazem w tle, a technika sfumato tworzy wrażenie dystansu na jej twarzy.

Św. Anna z Madonną i Dzieciątkiem

Ocena: 4.7

Obraz został zamówiony przez florencki kościół Santissima Annunziata jako górny ołtarz. Stosowany tu styl ikonografii, zwany „Anną-trójką” i przedstawiający Matkę Boską z matką Anną i małym Chrystusem, przywędrował do Włoch z północnej części kontynentalnej Europy, gdzie rozwijała się tradycja czci św. Anny. Trudno nie zauważyć oryginalności, z jaką Leonardo ułożył trzy postacie opowieści: Mary siedzi na kolanach Anny, a Ania zaraz bierze syna w ramiona, gdy ten próbuje ujeżdżać baranka. W tym obrazie artysta znacznie odchodzi od tradycji swoich poprzedników. Ponieważ nie lubił starości i towarzyszącego jej więdnięcia, da Vinci przedstawia babcię Chrystusa jako piękną, młodzieńczą kobietę, której wiek jest ledwie dostrzegalny. Co więcej, nie ma tu religijnej powagi, a sceneria jest pokazana jako intymna, nawet ze szczyptą humoru.

Grupa centralna jest wizualnie wpisana w piramidę, co stworzyło poczucie całości kompozycji. Ona jest również podkreślona przez użycie światła i kontrastu kolorów. Uśmiechnięte twarze są zabarwione charakterystycznym dla da Vinci lekkim stylem sfumato. Postacie znajdują się na podwyższeniu w stosunku do widza, co podkreśla ich wybraństwo, przeznaczenie do wyższego celu.

Portret Ginevry de Benchi

Ocena: 4.7

Jeden z wczesnych obrazów Leonarda, najprawdopodobniej zamówiony przez weneckiego męża stanu Bernardo Bembo. Przedstawia poetkę Ginevrę d’Amerigo de Benchi, platoniczną miłość Bernarda. W tym czasie artysta pozostawał jeszcze pod wpływem swojego nauczyciela Verrocchia, a także popularnej szkoły malarzy holenderskich, co znalazło wyraz w surowości linii, nierealistycznie gładkiej i marmurowej bladej skórze oraz ograniczonej kolorystyce. Twarz dziewczyny mocno kontrastuje z krzakiem jałowca w tle. Co ciekawe, włoskie słowo oznaczające jałowiec (ginepro) jest zgodne z jej nazwiskiem. Nietypowy dla renesansu jest portret kobiety w plenerze, zwyczajowo malowano wówczas damy w pomieszczeniach.

Widząc go po raz pierwszy, eksperci mieli początkowo pewne wątpliwości co do jego przypisania, ponieważ Da Vinci kładł duży nacisk na ręce, a to był wizerunek piersiowy. Później okazało się jednak, że została ona przycięta (prawdopodobnie uszkodzono jej dno). Świadczy o tym zarówno znaleziony na portrecie szkic kobiecych dłoni, jak i namalowany na odwrocie płótna wieniec z wyraźnie brakującym fragmentem.

Jan Chrzciciel

Ocena: 4.7

Jan Chrzciciel to jedno z późniejszych arcydzieł Da Vinci. Nie przypomina ona innych dzieł artysty, który uwielbiał otaczać swoich biblijnych bohaterów bogatą, naturalną scenerią. Ale samo ciemne tło bardzo dobrze oddaje postać Jana, która zresztą wcale nie odpowiada konwencjonalnym kanonom. Zamiast ascetycznego starca lub mężczyzny w średnim wieku o surowym wyrazie twarzy widzimy tu kobieco wyglądającego młodzieńca o łagodnym, enigmatycznym uśmiechu jak u Joconde i z kosmykami zadbanych włosów opadającymi na ramiona.

Niemniej jednak na płótnie obecne są wszystkie niezbędne atrybuty św. Jana: wełniana szata, cienki krzyż wykonany z trzciny, palec wskazujący wskazujący na niebo. Obraz był wzorowany na Salaio, wówczas uczniu Leonarda. Jego styl sugeruje, że artysta był jednym z inicjatorów manieryzmu, który później stał się bardzo popularny w sztuce zachodnioeuropejskiej.

Dama z gronostajem

Ocena: 4.8

Pośrednie dowody historyczne wskazują, że był to portret Cecylii Gallerani, kochanki księcia Mediolanu, który patronował twórczości Da Vinci. Dziewica nosi dość prostą jak na tamte czasy suknię, na głowie ma przezroczysty czepek, a jej czoło zdobi delikatne poncho. W przeciwieństwie do większości piętnastowiecznych portrecistów, Leonardo wolał malować ludzi nie z profilu czy w pełnym ujęciu, ale w lekkim półobrocie ciała z głową zwróconą w drugą stronę, co ożywia postać i podkreśla linię ramion i szyi. W tym przypadku pozwoliło to również nadać wizerunkowi kobiety pewną tajemniczość.

Cecylia trzyma w ramionach białego gronostaja. W tym czasie koty nie były zbyt powszechne wśród włoskiej arystokracji, a wielu trzymało takie egzotyczne zwierzęta jako zwierzęta domowe. Biorąc pod uwagę zamiłowanie artysty do symboliki, gronostaj został tu przedstawiony najprawdopodobniej nie bez powodu. W języku greckim nazywany jest „gale”, co jest zgodne z Gallerani. Ponadto gronostaj znany jest jako symbol czystości (w kategoriach moralności dworskiej dama mogła być faworytą potężnego szlachcica i nadal pozostawać formalnie nieskażona, w przeciwieństwie do kurtyzan).

Madonna w Skałach

Ocena: 4.9

Madonna w Skałach została namalowana do umieszczenia nad ołtarzem w kaplicy San Francesco Grande w Mediolanie. Fabuła odpowiada apokryficznej Ewangelii Jakuba, opowiadającej o spotkaniu Maryi z Chrystusem i Janem Chrzcicielem, którego matka ukryła na pustyni, gdy Herod wytępił niemowlęta z Betlejem. Artysta mistrzowsko związał postacie w jedną kompozycję poprzez gesty i pozy. Kamienna grota służy jako tło, tworząc tajemniczą i mistyczną atmosferę, która jest echem tradycyjnej sceny Bożego Narodzenia w jaskini.

Cztery postacie na płótnie są harmonijnie zgrupowane w piramidzie, ich kontury zmiękczone subtelną grą światła i cienia. Obie są typowe dla twórczości Da Vinci. Artysta wykorzystał również cienie, aby pięknie oddać głębię i objętość. Obraz ten istnieje w dwóch wersjach. Pierwszy z nich nie został zaakceptowany przez mnichów, ponieważ nie odpowiadał regułom kościelnym (brak aureoli, krzyża i kilku innych szczegółów), a Leonardo zlecił swoim uczniom namalowanie drugiego płótna, ale był minimalnie zaangażowany w ten proces.

Mona Lisa

Ocena: 5.0

„Portret Madam Lisy del Giocondo” uważany jest za szczytowe osiągnięcie całego dorobku Leonarda da Vinci i najwspanialszy przykład włoskiego malarstwa renesansowego. Obraz ten jest zresztą jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych obecnie na świecie. Historycy sztuki doszli do wniosku, że portret przedstawia Lisę Gherardini, żonę kupca jedwabiu z Florencji. Według współczesnych relacji, obraz ten zajmował szczególne miejsce w życiu Leonarda – zwykle niechętny do pracy na zlecenie, artysta poświęcał „Mona Lisie” praktycznie cały swój czas, nawet gdy był zajęty pracą nad innymi dziełami. Starał się doprowadzić ją do perfekcji, w pełni wykorzystując swoje doświadczenie i wrodzony talent.

Kompozycja i kolorystyka obrazu zostały uznane za wzorcowe, a także ukazuje on unikalną technikę sfumato, która wypełnia obraz rozproszonym światłem i sprawia, że twarz kobiety wydaje się niemal żywa. Niezwykłe, niemal prześladujące spojrzenie „Giocondy” i jej lekki, enigmatyczny uśmiech przyciągnęły uwagę nie tylko specjalistów od sztuki, ale i psychoanalityków. Zygmunt Freud opisał ją jako uosobienie zarówno powściągliwości, jak i uwodzenia, miłości i groźby. Intelektualna duchowość twarzy na portrecie jest ujęta w ramy fantazyjnego, graniczącego z fantastycznym, górskiego krajobrazu w oddali.